1) Mevzuat Bilgi Sistemi
Mevzuat Bilgi Sistemi (MBS), 10 sayılı Resmî Gazete Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Resmî Gazete Hakkında Yönetmelikte Resmî Gazete’de yayımlanan kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, yönetmelikler, tebliğler ve diğer düzenleyici idari işlemlerin tek metin haline getirilip, güncel olarak sunulduğu (kodifiye edildiği) bir bilgi sistemi şeklinde tanımlanmaktadır. Mevzuat Bilgi Sistemi, 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 7 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde yer alan “Mevzuatı bilgi işlem sistemi içinde takip etmek” görevinin yerine getirilmesi amacıyla Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü sorumluluğunda hizmet sunmaktadır.
2) Mevzuat Bilgi Sistemi’nin Tarihsel Süreci Hakkında Bilgiler
1995 yılında hizmete giren Mevzuat Bilgi Sistemi’nin temelini Mevzuat Külliyatı oluşturmaktadır. 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayılı mülga Kanunun 10 uncu maddesiyle mülga Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğüne “Hukuki metinleri toplamak, ayıklamak, yürürlükte olanlarını tespit etmek, mer'i mevzuatı ek ve değişiklikleri ile birlikte tek metin haline getirerek yayınlamak ve mevzuatı bilgi işlem sistemi içinde takip etmek” görevleri verilmiştir. Buradaki hedeflere ulaşmak amacıyla 1985 yılında hukukçulardan ve akademisyenlerden oluşan bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyon tarafından başlatılan ve üç yıl süren çalışmalar sonucunda 11.200 adet Cumhuriyet döneminde çıkartılan Kanunlara ek olarak Osmanlı döneminden kalan ve yürürlükte olan bazı Kanun ve Nizamnameler, 244 adet Kanun Hükmünde Kararname, 1060 adet Tüzük ve 1230 adet Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulmuş olan Yönetmelik incelenmiştir. İçerik ve konularına göre tasnif edilen bu mevzuattan, uygulama imkânı kalmamış olanlar ayıklanmış, hükümleri yürürlükte bulunanlar belirlenerek ilgili ek ve değişiklikleri yerlerine işlenmiştir. Bu çalışma sonucunda kodifiye edilerek tek ve güncel metin haline getirilen mevzuat türlerine göre birleştirilerek Mevzuat Külliyatı oluşturulmuştur. Mevzuat Külliyatı Mevzuat Araştırma Kılavuzu kısmında Mevzuat Külliyatı ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Mevzuat Külliyatının internet ortamına aktarılmasıyla oluşturulan Mevzuat Bilgi Sistemi 1/6/1995 tarihinde kullanıma açıldığında ücretli abonelik sistemiyle yararlanma imkanı sunmaktaydı. 29/7/2003 tarihi itibarıyla ücretli abonelikten ücretsiz abonelik sistemine geçilmiş, daha sonra ise abonelik sisteminden de vazgeçilerek bu hizmet ücretsiz ve koşulsuz olarak herkesin kullanımına sunulmuştur.
Kurum, Kuruluş ve Üniversite Yönetmelikleri ile Tebliğlerin MBS’ye aktarılması çalışmalarına yönelik olarak 2004 yılında mülga Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan komisyon, kurum ve kuruluş temsilcileri ile toplantılar yaparak, kurum ve kuruluşların Resmi Gazete yayımlanan yönetmeliklerinin derlenmesi sağlanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda tüm kamu kurum ve kuruluşlarının 2956 adet yönetmeliği ile 2004 yılı ve sonrası tebliğler kodifiye edilerek MBS’ye aktarılmıştır. 2005 yılı Haziran ayında MBS yeni tasarımı ve yeni içeriğiyle hizmete girmiştir.
3-Mevzuat Bilgi Sisteminin İçeriği
Mevzuat Bilgi Sistemi; Anayasa, Kanunlar, Kanun Hükmünde Kararnameler, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, Tüzükler, Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri, Bakanlar Kurulu Yönetmelikleri, Cumhurbaşkanı Kararları, Cumhurbaşkanı Genelgeleri, Başbakanlık Genelgeleri, Kurum ve Kuruluşlar ile Üniversite Yönetmelikleri ve 01/01/2004 tarihinden sonra Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tebliğlerin kodifikasyonu yapılmış güncel metinlerinin bulunduğu bir veri tabanıdır.
Mevzuat Bilgi Sistemi ile günlük olarak güncellenen mevzuatlara; Mevzuat Türü, Mevzuat Adı, Mevzuat Numarası, Kurum Adı belirterek veya herhangi bir alan doldurmayıp, yalnızca arama yapmak suretiyle yürürlükteki tüm mevzuata ulaşılabilmektedir.
4-Mevzuat Bilgi Sistemine İlişkin Sayısal Veriler**
| MEVZUAT TÜRÜ | MEVZUAT SAYISI |
|---|---|
| Kanun* | 909* |
| Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri | 47 |
| Cumhurbaşkanlığı Yönetmelikleri | 138 |
| Cumhurbaşkanı Kararları | 2.807 |
| Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri | 108 |
| Kanun Hükmünde Kararnameler | 63 |
| Tüzükler | 112 |
| Bakanlar Kurulu Yönetmelikleri | 172 |
| Yönetmelikler | 8.936 |
| Tebliğler | 4.112 |
| TOPLAM | 17.094 |
5-Mevzuat Bilgi Sistemine Erişim
Kullanıcılar Mevzuat Bilgi Sistemine www.mevzuat.gov.tr adresinden ücretsiz ve herhangi bir abonelik şartı olmadan ulaşabilmektedir.
MEVZUAT KÜLLİYATI VE KULLANIMI
Mevzuat Külliyatı 1987 yılında yayımlanmış olup 5 ayrı külliyattan meydana gelmektedir.
A-Yürürlükteki Kanunlar Külliyatı ve Fihristi:
Bu külliyat, biri “Fihrist” olmak üzere yedi cilttir. Fihrist cildi; Osmanlı Mevzuatından halen yürürlükte bulunan kanunlar ve bu kuvvetteki nizamnamelerin Fihristi, 12/2/1924 tarihinde çıkan I sayılı Ağnam Resmi Kanunundan başlayıp bu güne kadar çıkan tüm kanunların “Nümerik Fihristi”, Alfabetik Fihrist olarak üç ayrı bölümden oluşmaktadır.
Nümerik Fihrist kendi içinde “23/4/1920-27/5/1960”, “27/5/1960-25/10/1961”, “25/10/1961- bugüne kadar” çıkan kanunlar şeklinde bölümlere ayrılmıştır. Bir başka deyişle, üçüncü, dördüncü, beşinci tertip kanunlar aralarına kapak konulmak suretiyle belirgin hale getirilmişlerdir. Fihristte yürürlükte olan kanunlar siyah puntolar ile yazılmış ve külliyatta yayımlandıkları cilt ve sayfa numaraları karşılarında gösterilmiştir. Yine yürürlükte olup ana kanunlarda değişiklik yapan veya ek hüküm getiren kanunlar siyah punto ile yazılmış ve külliyatta işlendikleri ana kanunun cilt ve sayfa numaraları karşılarında gösterilmiştir. Yürürlükte olmayan kanunların karşılarında hangi kanunla kaldırıldığı ya da hangi Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edildiği, yayımlandığı Resmî Gazete belirtilerek yazılmış bulunmaktadır. Külliyatlarda yayımlanmayan kanunların nitelikleri hakkında (bütçe, özel, af gibi) karşılarında açıklama yapılmıştır. Alfabetik Fihrist; Yürürlükteki Kanunların, kanun başlıklarının ilk kelimelerinin baş harfi esas alınmak, ilk kelimeleri siyah ve büyük puntolarla yazılmak suretiyle düzenlenmiştir. Ayrıca kamuoyunda bazı kanunların adlarının içinde geçen deyimlerle ya da işledikleri konularla tanınması nedeniyle, bu kanunlar, yaygın olan isimlerinin ilk kelimesinin baş harfine göre ve siyah punto büyük harf ile belirtilmek ve kanunun orijinal adı parantez içinde yazılmak suretiyle alfabetik fihristte yer almaktadırlar.
Yürürlükteki Kanunlar Külliyatının diğer altı cildine; bütçe kanunları, anlaşmalar, özel kanunlar, genel af kanunları, Cumhurbaşkanlığından TBMM’ye iade edilen kanunlar dışında kalan ve halen yürürlükte olan kanunlar alınmışlardır. Ayrıca Osmanlı Mevzuatı içerisinde yer alan ve günümüzde de yürürlükte olan kanunlara birinci cildin başında ayrı bir bölüm halinde yer verilmiş bulunmaktadır.
B- Yürürlükteki Kanunlar Külliyatından Yararlanma Şekli:
Tarih ve sayısı bilinen kanun; Fihristin nümerik kısmından aranmak suretiyle yürürlükte olup olmadığı, yürürlükte ise hangi cilt ve sayfada yer aldığı bulunur.
Yalnız tarihi bilinen kanun; nümerik fihristin ilgili döneme ait bölümünden tarama yapmak suretiyle bulunur.
Yalnız sayısı bilinen kanun; her üç döneme ait bölümde bu sayının mevcut olup olmadığına bakılıp aranan konu ile ilgili cilt sayısı ve kanun sayısı tespit edilir.
Yalnız adı bilinen kanun; alfabetik fihristten bulunabilir.
Günlük dilde konuşulan ismi bilinen kanun da, bu isimle alfabetik fihristte aranabilecektir.
C- Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı ve Fihristi:
Yürürlükten kaldırılmış olan Kanunların da yürürlükte bulundukları zamanlarda vuku bulan olaylar ve işlemler için her zaman uygulanacağı düşünülerek “Yürürlükteki Kanunlar Külliyatı”nda yer alan bazı kanunların mülga hükümleri bu külliyat içinde iki cilt halinde derlenmiş olup, Külliyat, föy-volant sistemiyle yayımlandığından ve bundan sonra yürürlükten kaldırılacak veya değiştirilecek olan hükümler de ilave edilmek üzere abonelere ek olarak gönderileceğinden bu uygulamayı kolaylaştıracak bir sistem geliştirilmiştir:
Asıl kanunun hükümlerini değiştiren veya ilga eden kanunlar, nümerik ve tarih sırası ile ve “… tarih ve …. sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş hükümlerin metinleri” başlığı altına alınmışlardır.
Bunların, hangi maddeleri değiştirdiği veya yürürlükten kaldırdığını tesbitte ve aramada kolaylık sağlaması gayesiyle değiştiren kanunun altına parantez içinde madde numaraları topluca yazılmıştır.
Değiştirilmiş ve yürürlükten kaldırılmış olan metnin, hangi kanunun hükmü olduğu, madde numarasının karşısında şerh verilerek belirtilmiştir.
Ayrıca, her kanunun sonuna, ek ve değişiklik getiren kanunların yürürlüğe giriş tarihlerini gösteren bir liste ilave edilmiştir.
Ayrıca “Yürürlükteki Kanunlar Külliyatı”nda yer alan kanunların başlığı altındaki klişelerde; mülga hükümler külliyatında yer alıp almadığının bilinmesi bakımından “Mülga Hükümler Külliyatı”nın cilt ve sayfa numaraları gösterilmiş bulunmaktadır.
D- Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatından Yararlanma Şekilleri:
Bu Külliyattan yararlanabilmek için aşağıdaki yolun izlenmesi gerekecektir.
Üzerinde çalışılan yürürlükteki kanunlar külliyatından, aranan kanunun mülga hükümler külliyatında yer alıp almadığı, cilt ve sayfaları tespit edilebilecektir.
Kanunun sayısı biliniyorsa “Mülga Hükümler Külliyatı”nın nümerik fihristinden,
Sadece adı biliniyorsa alfabetik fihristinden yararlanarak istenen ana kanun bulunabilecektir.
Ana kanunun bulunduğu cilt ve sayfanın tesbitinden sonra da, kendi içerisindeki bölüm başlıklarından yararlanarak aranın eski hükme ulaşılabilecektir.
E- Kanun Hükmünde Kararnameler Külliyatı ve Fihristi:
Bu Külliyatta; Anayasa’nın 91 inci maddesine göre ve yetki kanunlarına dayanılarak Bakanlar Kurulunca çıkarılan KHK’lerden yürürlükte olanları derlenmiş bulunmaktadır.
Külliyatın başında yayımlanan ve 1 numaralı KHK’den başlamak suretiyle numara esasından hareketle bugüne kadar çıkan KHK’leri içine alan fihristte; KHK’nin yürürlükte olup olmadığı, yürürlükte ise ve müstakil olarak çıkmışsa KHK külliyatında yayımlandığı sayfa, tali nitelikte bir KHK ise işlendiği kanunun ilgili cilt ve sayfası yazılmaktadır. Yürürlükte değil ise ya da kanunlaşmışsa bu durumları da açıkça belirtilmektedir.
Alfabetik Fihrist ise, KHK’ler Külliyatında metni yayınlanan KHK başlıkları esas alınmak ve ilk kelimeleri siyah puntolarla yazılmak suretiyle düzenlenmiştir.
Ayrıca kamuoyunda bazı KHK’ler adlarının içinde geçen deyimlerle ya da işledikleri konularla tanındıklarından bu KHK’ler yaygın olan isimlerinin ilk kelimesinin baş harfine göre veya siyah punto büyük harf ile belirtilmekte ve KHK’lerin orijinal adı parantez içine yazılmak suretiyle, alfabetik fihristte yer almaktadırlar.
F-Kanun Hükmünde Kararnameler Külliyatından Yararlanma Şekilleri:
Bu Külliyatta aranmakta olan KHK’nin;
Yalnız sayısı biliniyor ise, cildin başındaki fihristten sayı sırası içerisinde bulunabilecektir. Burada, “Durum” kısmında yapılan açıklamaya göre de metne ulaşılacaktır.
Yalnız orijinal adı ya da tanındığı kısa adı biliniyorsa, Alfabetik Fihristten yararlanılması gerekecektir.
Yalnız tarihi bilindiği takdirde nümerik fihristten tarama yolu ile bulunması mümkündür.
G- Yürürlükteki Tüzükler Külliyatı ve Fihristi:
Bu külliyat halen yürürlükte bulunan Tüzükleri kapsamakta olup üç cilt halinde yayımlanmıştır.
Külliyatın ilk cildinin başında üç ayrı şekilde düzenlenen fihrist kısmı yer almaktadır.
Bunlar:
Tüzüğün dayanağını teşkil eden kanunlara göre nümerik Fihrist,
Tüzüğü yürürlüğe koyan kararname numarasına göre Fihrist,
Alfabetik Fihrist.
H-Yürürlükteki Tüzükler Külliyatından Yararlanma Şekilleri:
Bu külliyatta aranmakta olan tüzüğün;
Kararname numarası biliniyorsa “Tüzüğü yürürlüğe koyan kararname numarasına göre Fihris’e,
Tüzüğün dayanağı olan ya da olabilecek kanun biliniyorsa “Tüzüğün dayanağını teşkil eden kanunlara göre nümerik Fihrist’e,
Bakarak tüzüğün yer aldığı cilt ve sayfa numarası bulanabileceklerdir.
I-Bakanlar Kurulu Kararı ile Yürürlüğe Konulan Yönetmelikler Külliyatı ve Fihristi:
Bu külliyat sadece Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuş olan ve halen yürürlükte bulunan yönetmelikleri içermekte olup iki cilt halinde yayımlanmıştır.
Külliyatın ilk cildinin başında üç ayrı şekilde düzenlenen fihrist kısmı yer almaktadır:
Yönetmeliğin dayanağını teşkil eden kanunlara göre nümerik fihrist,
Yönetmeliği yürürlüğe koyan kararname numarasına göre fihrist,
Alfabetik Fihrist.
İ- Bakanlar Kurulu Kararı ile Yürürlüğe konulan Yönetmelikler Külliyatından Yararlanma Şekilleri:
Bu Külliyatta aranan yönetmeliğin;
Kararname numarası biliniyorsa “Yönetmeliği yürürlüğe koyan kararname numarasına göre Fihrist”e,
Yönetmeliğin dayanağı olan ya da olabilecek kanun biliniyorsa, “Yönetmeliğin dayanağını teşkil eden kanunlara göre Nümerik Fihrist”e,
Yönetmeliğin adı biliniyorsa “Alfabetik Fihrist”e, bakarak yönetmeliğin cilt ve sayfa numaraları bulunabilecektir.
