NÜKLEER TESİSLERDE ORGANİZASYON
YAPISI VE
PERSONEL YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; nükleer tesislerde
çalışan personelin yetkinliği, eğitimi ve yeterliği ile Kuruluşun organizasyon
yapısına ilişkin gerekleri ve işletici personelin yetkilendirilmesine ilişkin
usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, nükleer tesisleri kapsar.
(2)
Bulundurduğu nükleer maddenin güvenlik açısından önemli bir ekipman kullanılmasını gerektirmediği Kurum tarafından
değerlendirilen üniversite veya araştırma merkezi laboratuvarları gibi
yerler bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 5/3/2022 tarihli
ve 7381 sayılı Nükleer Düzenleme Kanununun 4 üncü maddesinin sekizinci fıkrası
ile 95 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ğ)
bendine ve 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a)
Araştırma reaktörü: Test, deney, eğitim, araştırma ve geliştirme gibi amaçlara
yönelik olarak kullanılmak üzere tasarlanan ve reaktör içeren nükleer tesisleri,
b)
İşletici personel: Nükleer santrallerde ve araştırma reaktörlerinde, kontrol
odasında görev yapan personel ile bu personelin eylemlerinin gözetiminden ve
yönetiminden sorumlu kişileri,
c)
Kuruluş: Bir nükleer tesis kurmak, işletmek veya işletmeden çıkarmak için;
Kuruma niyet bildiriminde bulunan, onay almak veya yetkilendirilmek üzere
başvuran ya da yetkilendirilen ve düzenleyici kontrol kapsamında bulunan
Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına göre kurulmuş tüzel kişiyi,
ç)
Kurum: Nükleer Düzenleme Kurumunu,
d)
Nükleer santral: Nükleer enerjiden ısı ve/veya elektrik üretmek amacıyla
tasarlanan ve kullanılan bir veya birden fazla ünite içerebilen nükleer tesisi,
e)
Reaktör: Nükleer maddenin zincirleme reaksiyon ile bölünmesinin kontrollü bir
şekilde sürdürülmesini sağlayan sistemler bütününü,
f)
Simülatör: İşletici personelin gerçek kontrol odası ortamına uyumunu sağlamak
ve eğitimlerini gerçekleştirmek üzere, tesisin sistemlerini ayrıntılı olarak
modelleyen, kontrol odası bileşenlerinin eş boyut, görünüm ve işlevlere sahip
kopyalarını ihtiva edecek şekilde programlanmış, tasarlanmış ve kurulmuş
sistemi,
g)
Tesis: Nükleer tesisi,
ğ)
Ünite: Nükleer santrallerde bir reaktör içeren ve bağımsız olarak üretim
yapabilecek nitelik ve sistemlere sahip birimi,
h)
Yeterlik: Bir görevin gerektirdiği yetkinliklere sahip olunmasını,
ı)
Yetki belgesi: İşletici personelin, 7381 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin
dördüncü fıkrasının (c) bendi uyarınca Kurum tarafından yetkilendirildiğini
gösteren belgeyi,
i)
Yetkinlik: Bir faaliyet veya işi belirli standartlar ile güvenlik ve emniyet
açısından önemine uygun, etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirmek için
gereken bilgi, beceri, tutum ve anlayışları,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Organizasyon Yapısı, İnsan Kaynakları Yönetimi ve
Personele İlişkin Hükümler
Organizasyon yapısı
MADDE 5- (1) Kuruluş, tesise ilişkin faaliyetlerin
güvenli ve emniyetli bir şekilde yürütülmesine yönelik olarak gerekli
yetkinliğe sahip olacak biçimde yapılanır. Kuruluşun organizasyon yapısı;
uygulama ve denetim işlevleri birbirlerinden bağımsız olacak şekilde
oluşturulur ve tesisin bulunduğu aşamaya uygun olarak farklılaşabilir.
(2)
Kuruluş, tesisin bulunduğu aşamayı ve takip eden aşamaları dikkate alarak
organizasyon yapısını, birimlerin ve pozisyonların görev, yetki ve
sorumluluklarını, birimler ve pozisyonlar arasındaki iletişim ve karar alma
süreçlerini belirler ve yönetim sistemi içinde uygun belgelerle kayıt altına
alır. Bu kayıtlar, talep edildiğinde Kuruma sunulur.
(3)
Nükleer santrallerde organizasyon yapısı oluşturulurken birinci ve ikinci
fıkralarda sayılan hususlarla birlikte santral tipi ve ünite sayısı ile kaza
koşullarını da içeren tüm işletme durumları dikkate alınır.
(4)
Kuruluş, organizasyon yapısı içerisinde yer alan yöneticilerin sorumluluk
alanlarına ilişkin teknik ve idari bilgi ve beceriler ile güvenlik ve emniyet
kültürüne sahip olmalarını ve bunları sürdürmelerini sağlar.
(5)
Kuruluş, organizasyon yapısı içerisinde;
a)
Eğitimler aracılığıyla kurumsal ve bireysel güvenlik kültürünün benimsenmesi,
sürdürülmesi ve geliştirilmesini sağlar.
b)
Çalışanların hataları bir öğrenme fırsatı olarak görebilmelerini ve bireysel
veya sistemsel hataları suçlanma korkusu olmadan bildirebilmelerini sağlayan
mekanizmaları kurar ve uygular.
c)
Tüm seviyelerdeki bilgi ve deneyimlerin paylaşılmasını ve yetkinliklerin
sürdürülmesini sağlar.
ç)
Faaliyetlerin, tesisin teknik ve idari güvenlik gerekleri hakkında yeterli
uzmanlığa sahip ve güvenliğe öncelik veren çalışanlar tarafından yürütülmesini
sağlar.
(6)
Kuruluş, tesis konfigürasyonunun takibinden
ve teknik, idari veya organizasyonel değişiklikler
ile tesisin güvenli işletmesiyle ilişkili dokümanlardaki değişikliklerin
güvenlik ve emniyet üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesinden üst yönetime
karşı sorumlu bir komite veya birim kurar. Bu komite veya birimin personeli,
değişikliklerin güvenlik ve emniyet üzerindeki etkilerini değerlendirebilecek
yetkinlik ve yeterliğe sahip kişiler arasından belirlenir. Komite veya birim
gerek gördüğü takdirde değerlendirmelerinde dış uzmanlar kullanabilir. Komite
veya birimin yetki ve sorumlulukları Kuruluş tarafından net bir şekilde
belirlenir. Komite veya birimin değişikliklere ilişkin bütün değerlendirmeleri
yönetim sistemine uygun bir şekilde kayıt altına alınır.
(7)
Kuruluş, organizasyon yapısı veya personel sayısındaki güvenlik ve emniyet
açısından önem arz edebilecek değişiklikleri uygulamadan önce gerekçelendirir,
planlar ve değişiklik planları ile bu değişikliklerin güvenlik ve emniyet
açısından olası sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerini Kuruma sunar.
Değişiklik planı Kurumun görüşleri dikkate alınarak uygulanır.
İnsan kaynakları yönetimi
MADDE 6- (1) Kuruluş, tesisin ihtiyaçlarını dikkate
alarak insan kaynakları politikasını hazırlar ve uygular. Bu politika
kapsamında güvenlik açısından önemli görevleri yürütecek personelin sayısını ve
bu personel ile yöneticilerin sahip olması gereken yetkinliği ve yeterliği
belirler. Yeterli personel sayısının belirlenmesinde personelin görevden
ayrılması, işletmenin vardiya sayısı ve yedekleme gibi hususlar dikkate alınır.
(2)
Kuruluş, insan kaynakları politikasının gerektirdiği yeterli sayıda, yetkin ve
gerekiyorsa yeterlik belgesine sahip yönetici ve personeli bir plan
çerçevesinde ve zamanında istihdam eder.
(3)
Kuruluş, personelinin görevin gerektirdiği bilişsel ve duygusal dengeye, sesli,
yazılı ve görsel uyarıları algılama ve kendini ifade edebilme kapasitesine,
gereken hareketleri yapabilecek fiziksel yapı, motor güç ve hareket yeteneğine
sahip olduklarını gösteren sağlık koşullarını belirler. Bu sağlık koşullarının
karşılandığını belgelemek üzere ilgili mevzuatı da dikkate alarak belirlediği
sıklıkla personelinin sağlık muayenelerinden geçmelerini sağlar.
(4)
Kuruluş, her bir vardiya öncesinde, güvenlik açısından önemli görevleri yürüten
personelinin göreve hazır olduğunun saptanmasına yönelik gerekli kontrollerin
yapılmasını sağlar.
(5)
Kuruluş, personele pozisyonuna uygun yetkinliklerin kazandırılması,
sürdürülmesi ve geliştirilmesine ilişkin eğitimler ile varsa işletici personel
için yetki belgesi alınmasına yönelik hususları belirler.
(6)
Kuruluşun insan kaynakları yönetimi, tedarikçilerinin güvenlik ve emniyet
açısından önemli görevleri yürütecek personeli için gerekli yetkinlik ve
yeterliklerin belirlenmesine ve bunların sağlandığının kontrolüne ilişkin
önlemleri de içerir. Kuruluş, tedarikçilerin personelinin yaptıkları işin
güvenlik açısından öneminin farkında olmalarını temin eden eğitimleri
almalarını sağlar.
Tesis personeli
MADDE 7- (1) Kuruluş, tüm personelinin yeterlik
koşullarına uygunluğunu belgelemek üzere asgari olarak;
a)
Çalışacağı göreve uygun öğrenim belgesini,
b)
Çalışacağı göreve uygun deneyimini gösteren belgeleri,
c)
Çalışacağı görevle ilgili mevzuatın gereği olarak alınan sertifika, yetki veya
yeterlik belgelerini,
ç)
Görevle ilgili gerekli eğitimlerini başarıyla tamamlamış olduğunu gösteren
belgeleri,
d)
Çalışacağı görevle uyumlu sağlık koşullarının karşılandığını gösteren güncel
belgeleri,
kayıt altına alır ve talep edildiğinde Kuruma sunar.
(2)
Kuruluş, yöneticilik görevleri ile güvenlik açısından önemli görevlerin sadece
gerekli yetkinliğe sahip personel tarafından yürütülmesini sağlar, bunlara
görevin gerektirdiği yetkileri tanımlar. Bu personelin, görevlerine yönelik
tesise özel eğitimleri başarıyla tamamlamış olması esastır.
(3)
Yönetici kademelerinde çalışanlar yönetmekte oldukları faaliyetlerin ilgili
mevzuat, yetki koşulları ve tesisin işletme prosedürleri uyarınca
yerine getirilmesinden sorumludur.
(4)
Kuruluş, tesisin üst yöneticisi ile tesisin veya nükleer santrallerde her bir
ünitenin güvenli ve emniyetli bir şekilde kurulması ve işletilmesinden sorumlu
yöneticilerinin kimlik ve iletişim bilgilerini Kuruma bildirir. Ayrıca, tesisin
nükleer güvenlikten, radyasyondan korunmadan, radyoaktif atık yönetiminden,
bakım-onarımdan, emniyetten, nükleer madde sayım ve kontrol sisteminden ve acil
durum müdahale sisteminden sorumlu yönetici veya yetkili personeli de bildirime
tabi olup bu görevlere başlayan kişilerin kimlik, iletişim, eğitim ve sertifika
bilgileri Kuruma bildirilir. Kuruluş, bildirime tabi kişilerin herhangi bir
şekilde görevlerinin sona erme durumlarını da en geç otuz gün içinde Kuruma
bildirir.
(5)
Bildirime tabi personel için öğrenim koşulu asgari olarak Kuruluş tarafından
uygun görülen alanlarda en az dört yıllık yükseköğrenim mezuniyeti olarak
belirlenir. Kuruluş, tesisin ve görevin niteliğini dikkate alarak,
gerekçelendirmek ve Kurumun uygun görüşünü almak kaydıyla bu personel için
farklı bir öğrenim koşulu belirleyebilir.
(6)
Bildirime tabi personel için asgari deneyim koşulu çalışacağı pozisyon ile
ilgili bir alanda olmak kaydıyla tesisin veya ünitelerinin güvenli ve emniyetli
bir şekilde kurulması ve işletilmesinden sorumlu yöneticiler için beş yıl, üst
yönetici dışında bildirime tabi diğer personel için iki yıl iş deneyiminden az
olamaz. Nükleer santrallerde ve araştırma reaktörlerinde bu hüküm, yöneticiler
için üç yıl işletici personel deneyimi, bildirime tabi diğer personel için bir
yıl işletici personel deneyimi olarak uygulanabilir.
(7)
Kuruluş bildirime tabi personelini, sorumlu oldukları alana yönelik
yetkinliklerinin sağlanması, belgelendirilmesi, sürdürülmesi ve
geliştirilmesine yönelik olarak düzenli tazeleme eğitimlerine tabi tutar.
(8)
Nükleer santrallerde ve araştırma reaktörlerinde işletici personel Kurumun
yetkilendirmesine tabidir.
Personel eğitimi
MADDE 8- (1) Kuruluş, personelinin asgari olarak;
sorumlu oldukları faaliyetlerin güvenlik ve emniyet açısından önemine,
radyasyondan korunmaya ve acil durumlarda üstlenmeleri gereken görev ve
sorumluluklarına yönelik eğitilmesine ilişkin bir program hazırlar ve uygular.
(2)
Kuruluş, organizasyon yapısı içerisinde personelin eğitimine ilişkin programın
uygulanmasından sorumlu kişi veya birimi belirler. Eğitimlerin
gerçekleştirilmesi için gerekli kaynak ve olanakları sağlar.
(3)
Personelin eğitimine ilişkin program; bir faaliyetin yerine getirilmesi için
gerekli yetkinliklere yönelik olarak eğitim ihtiyaç analizini, eğitimin
planlanması, gerçekleştirilmesi, performans değerlendirilmesi ve geliştirilmesi
olmak üzere tüm aşamalarını, kuramsal ve uygulamalı temel eğitimler ile
tazeleme eğitimlerini, stajyerlik, işbaşı eğitimleri ve benzeri eğitim
uygulamalarını içerir. Bu program çerçevesinde Kuruluş, görevlerinin güvenlik
açısından önemini dikkate alarak personelinin yetkinliklerinin sağlanması ve
sürdürülmesine yönelik olarak düzenli veya münferit eğitimleri planlar ve
uygular.
(4)
Personelin eğitimine ilişkin programda;
a)
Eğitimlerde uygulanan yaklaşıma,
b)
Eğitim sisteminin yapısı, sistemdeki görev, yetki ve sorumlulukların dağılımı,
aşamaları, kapsamı ile yöntem ve araçlarına,
c)
Eğiticilerin belirlenmesine yönelik asgari öğrenim, deneyim, eğitim ve benzeri
koşullara ve eğiticilerin eğitimlerine,
ç)
Eğitimlerin gerçekleştirileceği yerin ve varsa simülatörün teknik
özelliklerine,
d)
Personelin yetkinliğinin sağlanmasına ve sürdürülmesine yönelik eğitimlere tabi
pozisyonlara ve bu eğitimlerin içeriğine ve periyoduna,
e)
Eğitim sonrasında personelin başarısını ölçme, değerlendirme ve belgelendirme
yöntemlerine,
f)
Programda yer alan her türlü sınav için komisyon oluşturma, uygulama ve benzeri
faaliyetlerin usullerine,
ilişkin bilgiler yer alır.
(5)
Kuruluş, personelin eğitimine ilişkin programı tesisin mevcut ve gelecekteki
ihtiyaçları ile gerçekleştirilen eğitimler, işletme deneyimleri ve öz
değerlendirmelerden elde edilen kazanımları da dikkate alarak düzenli
aralıklarla gözden geçirir, değerlendirir ve iyileştirir. Personelin eğitimine
ilişkin program, Kurum tarafından belirlenen zamanda ve güncellendiğinde
değerlendirilmek üzere Kuruma sunulur.
(6)
Nükleer santrallerde Kuruluş, eğitimlere yönelik olarak normal işletme,
beklenen işletme olayları ve kaza koşullarını modelleyebilen tam donanımlı
bir simülatör kurar ve kullanır. Kuruluş,
simülatörün güvenilirliği ve yeterliliğinin gösterilmesi amacıyla simülatörünün
tanıtımı, test programı, test sonuçları raporu ve benzeri belgeleri, simülatör eğitim amacıyla kullanılmadan önce Kuruma
sunar. Simülatörün doğruluğu ve gerçek santralden sapmaları, Kuruluş
tarafından, prosedürleri uyarınca düzenli
değerlendirmeler yapılarak izlenir. Simülatörde işletme deneyimlerinden alınan
dersler ve güvenlik iyileştirmeleri çerçevesinde kapsamlı değişiklikler
yapılması durumunda, simülatörün yeterliliği
bir test programıyla gösterilir ve sonuçlar Kuruma sunulur. Kurum gerek görmesi
durumunda simülatörün geliştirilmesini veya
simülatöre ek özellikler kazandırılmasını isteyebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İşletici Personelin Nitelik ve Yeterlikleri
İşletici personel
MADDE 9- (1) Nükleer santrallerde ve araştırma
reaktörlerinde;
a)
Kontrol odasında reaktörün işletilmesine yönelik faaliyetleri Kurum tarafından
verilen reaktör operatörü yetki belgesine sahip kişiler yürütür.
b)
Kontrol odasında türbinin işletilmesine yönelik faaliyetleri Kurum tarafından
verilen türbin operatörü yetki belgesine sahip kişiler yürütür.
c)
Kontrol odasında yürütülen faaliyetlerin gözetimi ve yönetimi kapsamında
tesisin güvenli işletilmesinden sorumlu yönetici, amir ve benzeri görevleri
Kurum tarafından verilen kıdemli operatör yetki belgesine sahip kişiler yürütür.
(2)
Kuruluş, organizasyon yapısını da dikkate alarak birinci fıkra kapsamında yetki
belgesi ile çalışılması gereken pozisyonları belirler ve bu pozisyonların
listesini Kuruma sunar.
(3)
Kuruluş işletici personeli için asgari olarak; yükseköğretim kurumlarının
ilgili mühendislik/teknik programlarından mezun olma, görevin gerektirdiği
sağlık koşullarını sağlama, tesisin yeterlik eğitimini başarıyla tamamlamış
olma, kıdemli operatörlük için en az iki yılı operatörlük olmak üzere dört yıl
deneyim ile liderlik ve yönetsel becerilere sahip olma koşullarını arar.
(4)
İşletici personelin fiziksel ve psikolojik yeterliğini ortaya koyan sağlık
bilgileri, biçim ve içeriği Kurum tarafından belirlenen form kullanılarak
belgelenir.
İşletici personelin teknik yeterliği
MADDE 10- (1) Nükleer santrallerde ve
araştırma reaktörlerinde Kuruluş, Kurum tarafından yetkilendirilmesi gereken
personelin teknik yeterliğinin sağlanmasına yönelik olarak bu personelin tesise
özgü eğitim programları uyarınca eğitilmesini, sınavlar aracılığıyla
yeterliklerinin ölçülmesini ve belgelendirilmesini sağlar.
(2)
Kuruluş, bu personelin eğitimine yönelik olarak; eğitimin kapsamı, içeriği,
takvimi ile eğiticilere ilişkin bilgileri içeren yıllık eğitim planını ve
eğitime katılacakların listesini her takvim yılı öncesinde Kuruma sunar.
İşletici personelin teknik yeterliğine ilişkin eğitimler görevin gerektirdiği
ayrıntıda olmak kaydıyla asgari olarak;
a)
Isı transferi, akışkanlar mekaniği, reaktör fiziği ve dinamiği, radyasyon ve
radyasyondan korunma konusundaki temel bilgileri,
b)
Tesisin tasarım özelliklerini, sistem ve bileşenleri ile güvenlik sistemlerini,
c)
Tesisin enstrümantasyon ve kontrol
sistemlerini,
ç)
Tesisin normal işletme, olağan dışı işletme ve acil durum da dâhil olmak üzere
tüm işletme prosedürlerini, gerekli idari
prosedürlerini, tesisin işletme sınır ve koşulları ile yetki koşullarını,
d)
Tesiste bulunan nükleer yakıtlar da dâhil olmak üzere radyasyon kaynaklarını,
radyasyon ölçüm sistemlerini ve radyasyondan korunma prosedürlerini,
yakıt hareket prosedürlerini,
e)
Tesisin kaza analizlerini,
f)
Tutulması gereken kayıtları, raporlamaları,
g)
Varsa deney düzeneklerine, deney ölçüm sistemlerine ve deneylere ilişkin
bilgileri,
ğ)
Faaliyet ve sorumluluk alanlarına ilişkin yasal düzenlemeleri, güvenlik ve
emniyet mevzuatını, uygulanabilir diğer mevzuatı, güvenlik ve emniyet kültürünü,
içerir.
(3)
Nükleer santrallerde çalışacak işletici personel adaylarına uygulamalı
eğitimler kapsamında tesisin tam donanımlı simülatöründe asgari
üç yüz saat eğitim verilir. Bu eğitimler normal işletmenin yanı sıra beklenen
işletme olaylarını, tasarıma esas kazaları, tasarımı genişleten koşulları ve
ağır kaza senaryolarını da içerir. Ayrıca, uygulamalı eğitimi tamamlayan
operatör adayları tesiste her vardiyada görev alacak şekilde asgari yüz elli
saat stajyer operatör olarak kontrol odasında görevlendirilir. Araştırma
reaktörlerinde ise reaktör operatörü adaylarına uygulamalı eğitimler kapsamında
kontrol konsolunun başında, yetki sahibi bir operatörün gözetiminde asgari
yirmi saat işletme eğitimi verilir.
(4)
Kuruluş, eğitimlerin uygun gördüğü aşamalarında adayların yeterliklerinin
ölçülmesine yönelik olarak ara sınavlar uygulayabilir. Kurum bu eğitim ve
sınavlara gözlemci olarak katılabilir.
(5)
Kuramsal ve uygulamalı eğitimlerini tamamlayan işletici personel adaylarının
kazandığı yetkinliklerin ölçülmesine yönelik olarak Kuruluş tarafından yeterlik
sınavı yapılır.
Yeterlik sınavı
MADDE 11- (1) İşletici personel adaylarının
eğitimini aldığı hususlara ilişkin bilgilerinin ve bu bilgileri kullanma
becerilerinin yeterliliği ile aday olduğu yetkilendirmeye özgü süreç ve
hususlara hâkimiyeti yeterlik sınavı ile ölçülür.
(2)
Yeterlik sınavı bir sınav komisyonu marifetiyle gerçekleştirilen yazılı ve uygulamalı
iki sınavdan oluşur. Sınav komisyonunda asgari olarak Kuruluşun işletme
ekibinden, radyasyondan korunma ekibinden ve eğitim ekibinden birer yetkin
uzman bulunur. Komisyon kendi içerisinde seçeceği bir başkanın yönetiminde
çalışır. Komisyona ilişkin bilgiler Kuruma bildirilir.
(3)
Yazılı sınav, adayların bilgi ve deneyimlerini tesis, görev tanımı ve pozisyon
özelinde ölçmek üzere gerçekleştirilir. Yazılı sınav soruları sınav komisyonu
tarafından belirlenir, kayıt altına alınır. Farklı yetkilendirmeye tabi adaylar
için farklı sınav soru seti belirlenir. Sınavda kullanılan çoktan seçmeli
soruların sayısı toplam soru sayısının yüzde sekseninden, puanlarının toplamı
ise yüz üzerinden otuzdan fazla olamaz. Yazılı sınavda başarı ölçütü yüz
üzerinden seksenden aşağı olamaz.
(4)
Yazılı sınavda başarılı olan adaylar uygulamalı sınava alınır. Uygulamalı
sınavın tesiste yapılması esastır. Uygulamalı sınav, tesis simülatöründe veya araştırma reaktörleri için kontrol
konsolu başında yapılır. Uygulamalı sınav sürecinde adaydan tesisi işletmeye
başlatması ve normal işletme işlemlerinden bazılarını uygulaması istenir.
Nükleer santraller için ek olarak bir tasarıma esas kaza senaryosu ve varsa
Kuruluş tarafından belirlenecek diğer senaryolar takip edilir. Uygulamalı sınav
için başarı ölçütleri Kuruluş tarafından belirlenir. Başarı ölçütlerinin
belirlenmesinde, adayların analiz, problem çözme, karar verme, stres altında
performansını koruyabilme ve iletişim becerileri de dikkate alınır.
(5)
Sınavların yapılacağı tarih, saat ve yer bilgileri ile sınava katılacak
adayların listesi ilgili sınavdan en az on beş gün önce Kuruma bildirilir.
Kurum bu sınavlara gözlemci olarak katılır. Gözlemcinin sınavın mevzuat
gerekleri ve personelin eğitimine ilişkin programda yer alan usuller uyarınca
yürütülmesine ilişkin raporu çerçevesinde Kurum bütün olarak sınavı veya sınav
sırasında uygunsuz davrandığı belirlenen bir adayın sınavını geçersiz
sayabilir. Bu konudaki karar gözlemcinin raporu üzerine Kurum tarafından
verilir ve gerekçeli olarak Kuruluşa bildirilir. Bütün olarak geçersiz sayılan
sınav Kuruluş tarafından gerekçede belirtilen sorunlar giderilerek farklı soru
setiyle tekrarlanır.
(6)
Yazılı sınavlar, sınav komisyonu üyeleri tarafından ayrı ayrı değerlendirilir. Çoktan seçmeli olmayan sorular
için her bir komisyon üyesinin verdiği notların ortalaması alınarak adayın
sınav sonucu belirlenir. Başarısız olan adaylara, gerek görülen ek eğitimler
verilmek kaydıyla Kuruluş tarafından ikinci bir sınav hakkı verilebilir. İkinci
sınav aynı sınav komisyonu tarafından yapılabilir. Ancak, iki sınav arasında
asgari iki ay bulunur ve ikinci sınav için ayrı bir soru seti belirlenir.
İkinci sınavda da başarısız olan adaylar tüm eğitimi yeniden alır.
(7)
Uygulamalı sınavda adayın başarılı olma durumu her komisyon üyesi tarafından
ayrı ayrı değerlendirilir. Adayın
uygulamalı sınavda başarılı olma kararı komisyon üyelerinin oy birliği ile
alınır. Başarısız olan adaylara, gerekli ek eğitim verilmek kaydıyla Kuruluş
tarafından ikinci bir sınav hakkı verilebilir. Ancak iki sınav arasında asgari
iki ay bulunur. İkinci uygulamalı sınav aynı sınav komisyonu tarafından
yapılabilir. Tekrarlanan sınavda farklı senaryolar kullanılır. Uygulamalı
sınavda ikinci kez başarısız olan adaylar, tekrar eğitime ve yazılı sınava tabi
tutulur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İşletici Personelin Yetkilendirilmesi
Yetkilendirme başvurusu
MADDE 12- (1) Kuruluş, yeterlik sınavını
başarıyla geçmiş olan işletici personel adayları için yeterlik sınavı
tarihinden itibaren altı ay içinde Kuruma yetkilendirme başvurusunda bulunur.
Bu süre içerisinde başvuru yapılmaz ise adayın yeterlik sınavı tekrarlanır.
(2)
Kuruluş, her bir işletici personel adayı için biçim ve içeriği Kurum tarafından
belirlenen formları kullanarak kimlik ve eğitim bilgilerini, sınav sonuçlarını
ve sağlık durumuna ilişkin bilgileri içeren aday başvuru belgelerini hazırlar
ve Kuruma başvuruda bulunur. Yetkilendirme başvurusu, başvuru belgeleri her
aday için ayrı ayrı hazırlanmak koşuluyla
toplu olarak da yapılabilir.
(3)
Kuruluş, işletici personel yetkilendirmeleri için Kurum tarafından belirlenen
işlem ve hizmet bedellerini öder.
(4)
Başvuru belgelerinin ve talep edilmesi durumunda sunulacak ek bilgi ve
belgelerin incelenmesi kapsamında gerekli şartları taşıdığı tespit edilen
adayların başvurusu kabul edilir ve yetkilendirme sınavı süreci başlatılır.
Başvurusu kabul edilmeyen adaylar, ret gerekçeleriyle birlikte Kuruluşa
bildirilir.
(5)
Başvurusu reddedilen adaylar için Kuruluş, ret kararının bildirilmesinden
itibaren on beş gün içerisinde Kuruma yeniden inceleme için başvuruda
bulunabilir. Kurum başvuruyu inceler ve sonucu Kuruluşa bildirir.
Yetkilendirme sınavı süreci ve yetkilendirme
MADDE 13- (1) Yetkilendirme sınavı için
Kurum tarafından biri komite başkanı olmak üzere asgari iki Kurum personeli
olmak kaydıyla üç kişilik sınav komitesi görevlendirilir. Sınav Kuruluşa
bildirilen yer ve zamanda yapılır.
(2)
Sınavda, adayın iş tanımı da dikkate alınarak ilgili ulusal mevzuata,
uluslararası güvenlik gereklerine ve tesisin yetkilendirilmesine temel teşkil
eden diğer düzenlemelere, tesisin işletme sınır ve koşulları ile yetkilendirme
koşullarına adayın hâkimiyetini ve adayın güvenlik kültürünü ölçmeye yönelik
sorular sorulur. Sınav, Türkçe veya İngilizce olarak gerçekleştirilebilir.
(3)
Her bir soru için verilen yanıt sınav komitesi üyeleri tarafından
değerlendirilir. Sınav komitesi, her bir aday için komite üyelerinin varsa
aykırı görüş ve gerekçelerini de içeren bir değerlendirme raporu hazırlar.
Yetkilendirme kararı bu rapora dayanılarak verilir. Kurumun olumlu kararı
çerçevesinde yetki belgeleri Kurum tarafından hazırlanarak adaylara iletilmek
üzere Kuruluşa gönderilir. Kurum kararının olumsuz olması durumunda karar,
gerekçesiyle birlikte Kuruluşa bildirilir.
(4)
Yetkilendirme sınavına katılmayan veya yetkilendirme sınavında başarısız olan
adaylar, eğitimi ve yeterlik sınavını tekrarlamaksızın, yetkilendirme başvurusu
sonucunun Kurum tarafından bildirilmesini takiben en geç üç ay içerisinde
Kuruma başvurulmuş olması kaydıyla en fazla bir kez daha sınava girebilir.
Sınava katılmama gerekçesi Kurum tarafından uygun bulunan adayların iki sınav hakkı
korunur.
Yetki belgesi koşulları
MADDE 14- (1) Kurum tarafından verilen
operatör ve kıdemli operatör yetki belgeleri tesise özgüdür. Nükleer
santrallerde yetki belgelerinin geçerli olduğu üniteler belgede ayrıca
belirtilir.
(2)
Yetki belgesi, görevin gerektirdiği özel koşulların yanı sıra aşağıdaki genel
koşullarla verilir:
a)
Yetki belgesinin geçerlilik süresi dört yıldır.
b)
Yetki belgesi, sadece tanımlı görev için geçerlidir.
c)
Yetki belgesi ve bu yetki belgesiyle kazanılmış haklar yetki belgesinin
verilmiş olduğu kişiye aittir ve devredilemez.
ç)
İşletici personel, düzenli tazeleme eğitimlerine katılır. İşletici personel
görevlerini yerine getirirken, mevcut düzenleyici gereklerin yanı sıra, iş
tanımında belirlenen şekilde tesisin düzenlemelerine ve işletme talimatlarına
uyar.
(3)
Kıdemli operatör yetki belgesi sahibi kişiler, yetki aldıkları tesis için daha
önce operatör yetki belgesine sahip oldukları alanda operatör olarak da görev
yapabilirler. Ancak, hiçbir işletici personel işletme anında birden fazla görev
veya sorumluluk üstlenemez.
Sorumluluklar
MADDE 15- (1) İşletici personel, güvenlik
veya radyasyondan korunma açısından tehlike bulunduğunun saptanması durumunda,
reaktörün durdurulması da dâhil olmak üzere talimatlarla düzenlenen işlemleri
yapmakla yetkili ve yükümlüdür.
(2)
İşletici personel, yetki belgesinin asgari koşullarından herhangi birini
karşılayamaz duruma geldiği takdirde durumu Kuruluşa bildirir.
(3)
İşletici personel alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi altındayken görev
yapamaz.
(4)
Kuruluş, işletici personelin;
a)
Verilen yetkinin koşullarını sağlamadığı veya ihlal ettiğini,
b)
Tesisin yetki koşullarına, ilgili mevzuat ve Kurum kararları ile talimatlarına
uymadığını,
c)
Görevinde dikkatsiz veya tedbirsiz davrandığı veya görevini ihmal ettiğini,
ç)
Başvuru belgelerinde gerçeğe aykırı bilgi verdiği veya beyanda bulunduğunu,
tespit etmesi hâlinde söz konusu personeli
yetki belgesi kapsamındaki görevlerinden geçici olarak uzaklaştırır ve durumu
Kuruma bildirir. Kurum, yapılan değerlendirme sonucunda, ilgili mevzuat
uyarınca işletici personele idari yaptırım uygulayabilir.
Yetki belgelerinin yenilenmesi
MADDE 16- (1) İşletici personelin yetki
belgesi geçerlilik süresi dolmadan en az üç ay önce Kuruluş yenileme için
Kuruma başvurur. Başvuru bir dilekçe ve 12 nci maddenin
ikinci fıkrasında yer alan başvuru belgelerinin güncel hâliyle yapılır.
Kuruluş, işletici personeli için başvuru belgeleri her aday için ayrı ayrı hazırlanmak koşuluyla toplu başvuruda da
bulunabilir.
(2)
Kuruluş, yetki belgelerinin yenilenmesi için Kurum tarafından belirlenen işlem
ve hizmet bedellerini öder.
(3)
Kurum başvuruyu inceler ve gerekli gördüğü durumlarda ek bilgi ve belge talep
eder. Başvuru belgelerinde herhangi bir eksiklik olmaması durumunda başvuru
değerlendirmeye alınır. Değerlendirmede işletici personelin aldığı tazeleme
eğitimleri, sağlık raporu ve personelin işletmede aldığı görev süreleri dikkate
alınır.
(4)
Nükleer santraller için işletici personel yetki belgesinin yenilenmesi;
a)
Personelin yılda kırk vardiyadan az olmamak koşuluyla dört yılda asgari iki yüz
vardiya yetki belgesini kullandığı pozisyonda görev yapmış olması,
b)
Pozisyonun gerektirdiği sağlık koşullarını karşıladığının sağlık raporuyla
tespiti,
c)
Niteliklerinin korunması amacıyla yıllık tazeleme eğitimlerini başarıyla
tamamlamış olması,
hâlinde sınavsız yapılır. Tazeleme eğitimleri
normal işletme, beklenen işletme olayları ve kaza koşullarında tesisin
işletilmesini içeren asgari kırk saat simülatör eğitimini
ve işletme deneyimleri ile tesis ve işletme prosedürlerindeki değişikliklere
ilişkin hususları da içerir. İşletici personelin yıllık işletme süresi koşulunu
sağlayamadığına ilişkin gerekçe belgeleriyle birlikte sunulduğu takdirde
yenilemede dört yıl için belirlenen asgari işletme süresi dikkate alınabilir.
(5)
Araştırma reaktörlerinde işletici personel yetki belgesinin yenilenmesi;
işletici personelin yılda yirmi saatten az olmamak koşuluyla dört yılda asgari
yüz saat fiilen reaktörün işletilmesinde yer almış olması, tazeleme
eğitimlerini başarıyla tamamlamış olması ve pozisyonun gerektirdiği sağlık
koşullarını karşıladığının sağlık raporuyla tespit edilmiş olması hâlinde
sınavsız yapılır. Kıdemli operatörler asgari sürenin en az onda birinde reaktör
operatörü olarak görev yapmış olmalıdır. İşletici personelin yıllık işletme
süresi koşulunu sağlayamadığına ilişkin gerekçe belgeleriyle birlikte sunulduğu
takdirde yenilemede dört yıl için belirlenen asgari işletme süresi dikkate
alınabilir.
(6)
Kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda yenilenmesi uygun görülen
yetki belgesi, yetki belgesinin geçerlilik süresinin bitim tarihinden itibaren
dört yıl geçerli olacak şekilde yeniden düzenlenir.
(7)
Yenileme başvurusunun reddedilmesi hâlinde durum gerekçesiyle birlikte Kuruluşa
bildirilir.
(8)
Yenileme için zamanında başvurusu yapılmış olan işletici personel yetki
belgeleri değerlendirme sonuçlandırılıncaya kadar geçerliliğini korur.
Yetkinin sona ermesi
MADDE 17- (1) İşletici personelin yetki
belgesinin asgari koşullarından herhangi birini karşılayamaz duruma geldiğinin
veya herhangi bir nedenle yetki belgesine tabi görevde bir yıldan uzun süreyle
bulunmadığının belirlenmesi veya işletici personelin talebinin Kuruma
bildirilmesi durumunda yetki belgesi sonlandırılır.
(2)
16 ncı madde uyarınca yenileme başvurusu
yapılmayan yetki belgeleri, yetki belgesi süresinin bitiminde kendiliğinden
sona erer.
(3)
Kıdemli operatör yetki belgesi alan işletici personelin operatör yetki belgesi
kendiliğinden sona erer.
(4)
Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca yetki belgesi sona eren kişiler
yetkilendirme için başvuru koşullarını sağlamak kaydıyla yeniden başvuruda
bulunabilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Denetim ve yaptırım
MADDE 18- (1) Kuruluşun bu Yönetmelik
kapsamındaki faaliyetleri ve işletici personel Kurumun denetimine tabidir.
Denetime ilişkin hususlarda ilgili yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.
(2)
İlgili mevzuat veya yetki koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına
aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi hâlinde idari yaptırım uygulanır.
İdari yaptırımlara ilişkin hususlarda ilgili yönetmelikte yer alan hükümler
uygulanır.
Çeşitli hükümler
MADDE 19- (1) Bu Yönetmeliğin
uygulanmasında öngörülmeyen durumların oluşması hâlinde, sürecin nasıl ve hangi
koşullarda devam edebileceğine ilişkin karar Kurum tarafından verilir ve
Kuruluşa bildirilir.
(2)
Bu Yönetmelik uyarınca yapılacak yeterlik sınavının Türkçe veya İngilizce
olmaması ile yetkilendirme sınavının Türkçe veya İngilizceden farklı bir dilde
olmasının talep edilmesi ve talebin Kurum tarafından uygun bulunması
durumlarında, Kuruluş eşzamanlı çeviri hizmeti sağlar. Hatalı çeviriden
kaynaklanabilecek sorunlar nedeniyle aday veya Kuruluş herhangi bir hak
iddiasında bulunamaz.
(3)
Kuruluş personeline ilişkin kişisel verileri, 24/3/2016 tarihli
ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile bu Kanuna dayanılarak
yürürlüğe konulan mevzuata uygun olarak işler ve muhafaza eder.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelikler
MADDE 20- (1) 21/10/2005 tarihli
ve 25973 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araştırma Reaktörlerinde İşletme
Organizasyonu, Personel Nitelikleri ve İşletici Personel Lisanslarına İlişkin
Yönetmelik ile 5/4/2017 tarihli ve 30029 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Nükleer Santrallerde İşletme Organizasyonu, İşletme Personeli Nitelikleri ve
Eğitimi ile İşletici Personel Lisanslarına İlişkin Yönetmelik yürürlükten
kaldırılmıştır.
(2)
Mevzuatta, birinci fıkra ile yürürlükten kaldırılan yönetmeliklere yapılan
atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Yönetmelik uyarınca
bildirime tabi olan personelden hâlihazırda görev yapanlar bu Yönetmeliğin
yayımından itibaren iki ay içinde Kuruma bildirilir.
(2)
Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte geçerli durumdaki işletme şefi
lisansları kıdemli operatör yetki belgesine, operatör lisansları ise reaktör
operatörü yetki belgesine denk sayılır ve bunların mevcut geçerlilik süreleri
korunur.
Yürürlük
MADDE 21- (1) Bu Yönetmelik yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 22- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.