ATIK ÖN İŞLEM VE GERİ KAZANIM
TESİSLERİNİN
GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, atıkların işlenmesi
amacıyla faaliyet gösteren atık ön işlem ve geri kazanım tesislerinin teknik
kriterlerine ve bu tesislerde bulunması gereken asgari şartlara ilişkin usul ve
esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 2/4/2015 tarihli ve
29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-4’ünde
yer alan atık listesindeki atıkları işleyen ve faaliyet konusu ile idari ve
teknik kriterleri başka bir mevzuatta düzenlenmeyen;
a)
Toplama ayırma tesislerini,
b)
Diğer ön işlem yapan tesisleri,
c)
Hurda metal işleme tesislerini,
ç)
Yeniden kullanıma hazırlama faaliyeti gerçekleştiren tesisleri,
d)
Tehlikesiz atık geri kazanım tesislerini,
e)
Tehlikeli atık geri kazanım tesislerini,
kapsar.
(2)
Bu Yönetmelik, faaliyet konusu ile idari ve teknik kriterleri başka bir
mevzuatta düzenlenen atık işleme tesislerini kapsamaz. Ancak ilgili mevzuatında
aksi bir hüküm bulunmayan ön işlem, ara depolama, geri kazanım veya bertaraf
faaliyeti yapan atık işleme tesislerinin kapatma işlemleri için 12 nci maddede
yer alan hükümler uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve
2872 sayılı Çevre Kanununun 8 inci, 11 inci ve 12 nci maddeleri ile 10/7/2018
tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı
Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97 nci ve 103 üncü
maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a)
Atık işleme: Atıkların ön işlemler ve ara depolama dâhil olmak üzere 2/4/2015
tarihli ve 29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliğinin
EK-2/A ve EK-2/B’sindeki geri kazanım ya da bertaraf işlemlerini,
b)
Atık işleme tesisi: Ön işlem ve ara depolama tesisleri dâhil aktarma
istasyonları hariç olmak üzere, atıkları Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-2/A ve
EK-2/B’sindeki faaliyetlerle geri kazanan ve/veya bertaraf eden tesisi,
c)
Atık kabul birimi: Atık işleme tesisinde işlenecek atıkların tesise kabulü
işlemlerinin yerine getirilmesi ve işlemeye tabi tutuluncaya kadar bekletilmesi
için gerekli ünitelerden oluşan alanı ve/veya alanları içeren birimi,
ç)
Ara depolama tesisi: Atıkların ön işlem, geri kazanım veya bertaraf tesislerine
ulaştırılmadan önce, atık miktarı yeterli kapasiteye ulaşıncaya kadar güvenli
bir şekilde depolandığı tesisi,
d)
Ayrıştırılmış atık stok sahası: Toplama ayırma tesislerinde ayrılan atıkların,
diğer ön işlem faaliyeti gerçekleştiren atık işleme tesislerinde ise işlem
sonucunda elde edilen atıkların atık işleme tesislerine gönderilinceye kadar
bekletildiği alanları,
e) (Değişik:RG-27/1/2022-31732) Bakanlık: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığını,
f) Bakiye atık: İşlenmek üzere atık işleme tesisine kabul edilen
atıklardan işlenemeyen veya işlenme sonucunda geriye kalan atıkları,
g)
Çevre lisansı: 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında düzenlenen geçici faaliyet
belgesi/çevre izin ve lisansı belgesini kapsayan lisansı,
ğ)
Deneme üretimi: Atık işleme tesisinde geri kazanım sonrası elde edilecek madde
ve/veya malzemenin 13 üncü maddenin sekizinci fıkrasına uygunluğu ve proses
yetkinliğinin ispatı amacıyla yapılan çalışmayı,
h)
Geri kazanım tesisi: Piyasada ya da bir tesiste kullanılan maddelerin yerine
ikame edilmek üzere atıkların faydalı bir amaç için kullanıma hazır hale
getirilmesinde yer alan ve Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-2/B’sinde listelenen
işlemlerden herhangi birini gerçekleştiren atık işleme tesislerini,
ı)
Hurda metal işleme tesisi: EK-2’de listelenen atıkları parçalamak/boyutlarını küçültmek
suretiyle kalitesini artırmak amacıyla faaliyet gösteren atık işleme
tesislerini,
i) (Değişik:RG-27/1/2022-31732) İl müdürlüğü: Çevre, şehircilik ve iklim değişikliği il müdürlüğünü,
j)
Kapatma planı: İşletme sahibinin talebi ve il müdürlüğünün uygun görmesi veya
Bakanlık/il müdürlüğü tarafından resen atık işleme tesisinin kapatılmasına
karar verilmesi halinde kapatma sonrası olası olumsuz çevresel etkilere,
kontrol ve izleme işlemlerinin nasıl gerçekleştireceğine ve tesisteki tüm
atıkların ne şekilde yönetileceğine ilişkin bilgileri içeren planı,
k)
Kütle-denge bildirimi: Atık işleme tesisine kabul edilen ve işlenen atıklar ile
bakiye atıklara ve atık işleme faaliyeti neticesinde oluşan/üretilen ürünlere
ilişkin Bakanlığın çevrimiçi sistemi kullanılarak yapılan bildirimi,
l)
Ön işlem: Ayırma işlemi dâhil olmak üzere atıkların hacmini veya tehlikelilik
özelliklerini azaltmak, yönetimini kolaylaştırmak veya geri kazanımını artırmak
amacıyla atığa uygulanan fiziksel, ısıl, kimyasal veya biyolojik işlemlerden
bir veya birkaçını,
m)
Toplama ayırma tesisi: EK-1’de listelenen atıkların toplanarak cinslerine göre
sınıflandırılması amacıyla ayırma işlemlerinin gerçekleştirildiği atık işleme
tesisini,
n)
Tutarlılık kontrolü: Atığın taşınması işlemlerinde atığı taşıyan tarafından,
boşaltılması aşamasında ise atık işleme tesisi tarafından yapılan; atık
üreticisi, atığın miktarı, atığın kodu, atık işleme tesisi bilgileri ve atığın
beyan edilen atık ile aynı olduğunun doğruluğuna ilişkin kontrolü,
o)
Yeniden kullanıma hazırlama: Atık olan ürün veya ürün bileşenlerinin başka ön
işleme tabi olmasına gerek kalmadan temizleme, onarım ya da kontrol işlemleri
ile tasarlandığı şekle getirilmesini,
ifade
eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel İlkeler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Genel ilkeler
MADDE 5 – (1) Atıkların yönetiminden sorumlu
kişi, kurum ve kuruluşlar, atık yönetiminin her aşamasında yükümlülükler
açısından müteselsilen sorumlu olup atıkların çevre ve insan sağlığına zarar
vermesini önleyecek tedbirleri almakla, bu faaliyetler sonucu meydana gelen
çevresel zararı azaltmakla, durdurmakla ve gidermekle yükümlüdürler.
(2)
Atıkların, ekonomiye katkı sağlaması ve nihaî bertarafa gidecek atık miktarının
azaltılması amacıyla geri kazanılması esastır.
(3)
Atıkların işlenmesi sonucunda elde edilen ürünlerin/malzemelerin, ayrıştırılmış
atıkların, bakiye atıkların ve/veya değerlendirilemeyen ürünlerin kullanılması
veya yönetilmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır.
(4) (Değişik:RG-1/9/2022-31940) EK-1’de yer almadığı için toplama ayırma tesisine gönderilemeyen atıklar, ilgili mevzuata uygun olarak; toplama ayırma tesisi haricindeki diğer ön işlem yapan tesisler ile ara depolama, geri kazanım veya bertaraf faaliyeti yapan atık işleme tesislerine gönderilir.
(5)
Geri kazanılamayan atıklar, bu Yönetmelik kapsamındaki geri kazanım faaliyeti
gerçekleştiren atık işleme tesislerine kabul edilemez, bu atıklar Atık Yönetimi
Yönetmeliğinin EK-2/A’sında belirtilen yöntemlerden biriyle bertaraf edilir.
(6)
Atık işleme tesislerinin ilgili idarelerden alınmış işyeri açma ve çalışma
ruhsatına sahip olmaları zorunludur. Atık işleme tesislerine Çevre İzin ve
Lisans Yönetmeliğine göre verilen geçici faaliyet belgeleri işyeri açma ve
çalışma ruhsatı başvurularında çevre izin ve lisans belgesi olarak değerlendirilir.
(7)
Bakanlık atık işleme tesislerinden, proses yetkinliğinin ispatı amacıyla geçici
faaliyet belgesi değerlendirme sürecinde deneme üretimi gerçekleştirilmesini ve
deneme üretimi sonucunda ilgili kurum ve/veya kuruluşlarca hazırlanan sonuç
raporunu sunmasını istemeye yetkilidir.
Bakanlığın görev ve yetkileri
MADDE 6 – (1) Bakanlık;
a)
Atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini sağlayan program ve
politikaları belirlemekle,
b)
Bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik gerekli idari tedbirleri almakla, ulusal
ve uluslararası iş birliği ve koordinasyonu sağlamakla,
c)
Bu Yönetmelik kapsamındaki atık işleme tesislerine Çevre İzin ve Lisans
Yönetmeliğine göre çevre lisansı vermekle ve bu tesisleri denetlemekle,
ç)
Atık işleme tesislerinin faaliyetlerinin izlemesini sağlamak ve kontrolünü
yapmakla, atık işleme tesisleri tarafından kullanılan Bakanlığın çevrimiçi
uygulamalarına ilişkin iş ve işlemleri yürütmekle,
görevli
ve yetkilidir.
İl müdürlüklerinin görev ve yetkileri
MADDE 7 – (1) İl müdürlükleri;
a)
Bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik iş birliği ve koordinasyonu sağlamakla,
b)
Sunulan atık işleme tesisi kapatma planlarını değerlendirmek ve onaylamakla,
tesiste yerinde inceleme ve tespitler yapmakla,
c)
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinde lisans vermekle sorumlu olduğu atık işleme
tesislerine çevre lisansı vermekle,
ç)
Bu Yönetmelik kapsamındaki bütün faaliyetlerin uygunluğunu izlemek ve
denetlemekle,
d)
Tutarsızlık ve uyuşmazlık durumunda atık işleme tesisleri tarafından tesise
kabul edilmeyen atıkların, ilgili mevzuata uygun şekilde yönetilip
yönetilmediğinin takibini yapmakla,
e)
İl sınırları içinde faaliyette bulunan atık işleme tesislerinin, Bakanlığın
çevrimiçi bildirim ve beyan uygulamalarına kayıtlarını ve beyanlarını
sağlatmakla ve bu tesislerin bildirimlerini periyodik olarak izlemekle,
görevli
ve yetkilidir.
Ön işlem ve geri kazanım tesislerinin yükümlülükleri
MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki atık
işleme tesisleri;
a)
Tesisin işletilmesi ile ilgili bu Yönetmelik hükümleri ve Atık Yönetimi
Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi hükümlerine uymakla,
b)
Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğine göre çevre lisansı almakla ve çevre lisansı
kapsamında yer almayan atıkları tesisine kabul etmemekle,
c)
İşlenmeye uygun olmayan atıkları tesisine kabul etmemekle,
ç)
Tesise kabul edilecek atıkların tutarlılık kontrolünü yapmakla, tutarsızlık ve
uyuşmazlık durumunda tesise kabul edilmeyen atıkları 24 saat içinde il
müdürlüğüne bildirmekle,
d)
Atıkların güvenli bir şekilde yönetilmesi için personelin eğitimini
sağlamakla/sağlatmakla veya ilgili alanda Meslekî Yeterlilik Kurumu tarafından
onaylanmış Mesleki Yeterlilik Belgesi bulunan personel çalıştırmakla, acil
durum söz konusu olduğu zaman Bakanlığa ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlara
bilgi vermekle,
e)
Tesisin ömrünü tamamlaması, tesisin kapatılmasına karar verilmesi veya tesisin
çevre lisansının yenilenmemesi durumunda tesise atık kabul etmemekle, çevrimiçi
kütle-denge bildirimlerini tamamlamakla ve EK-3’te yer alan formata uygun
olarak kapatma planı hazırlayarak tesisin bulunduğu ilin il müdürlüğüne
onaylanmak üzere sunmakla,
f)
Bakanlığın çevrimiçi programlarına kayıt olarak bildirim ve beyanlarını
yapmakla, faaliyet konularına göre; tesise kabul edilen, işlenen atıklar ile
bakiye atıkların ve atık işleme faaliyeti sonucunda oluşan
ürünlerin/malzemelerin/ayrıştırılmış atıkların bilgilerini içeren kütle-denge
bildirimlerini fiziki işlemler ile eş zamanlı olarak yaparak onaylamakla,
g)
Tesisin gerek işletilmesi sırasında gerekse işletme sonrasında oluşması
muhtemel çevresel kirliliğin önlenmesi ve/veya oluşan kirliliğin giderilmesi ve
tesiste bulunan atıkların yönetilmesi amacıyla usul ve esasları ile miktarı
Bakanlıkça belirlenen teminatı çevre lisansı başvurusunda Bakanlığa vermekle,
ğ)
Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak Tehlikeli Maddeler ve
Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmakla,
h)
Geçici faaliyet belgesi aşamasından sonra çevre izin ve lisans belgesi
başvurusunda iş yeri açma ve çalışma ruhsatını sunmakla,
ı)
Bakanlıkça istenmesi halinde bildirilen esaslar doğrultusunda deneme üretimi gerçekleştirmekle
ve deneme üretimine ilişkin hazırlanan sonuç raporunu Bakanlığa sunmakla,
yükümlüdür.
(2)
Atık işleme tesisleri tarafından tesise kabul edilen atıkların, atığın tesise
kabul edildiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde işlenmesi gerekir. Ancak bu
süre zorunlu hallerde Bakanlığın uygun görüşü ile uzatılabilir.
(3)
Atık işleme tesislerinin atık kabul birimlerinde anlık olarak
bulundurulabilecek atık miktarı kapasite raporunda yer alan yıllık atık tüketim
miktarını geçemez. Kapasite raporu düzenlenemeyen durumlarda kapasite raporu
yerine geçen yetkili makamlardan alınmış diğer belgelerde belirtilen yıllık
atık tüketim miktarı esas alınır. Kapasite raporundan muaf olduğuna dair
yetkili makamlardan alınmış belge sunan tesisler ise yıllık atık tüketim
miktarlarını gösteren kurumsal akademik raporu çevre lisansı başvurusunda
Bakanlığa sunarlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Şartlar ve Kapatma İşlemleri
Ön işlem ve geri kazanım tesislerinin sağlaması gereken genel
şartlar
MADDE 9 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki atık
işleme tesislerinde aşağıda belirtilen genel şartlar sağlanır:
a)
Tesislerde tamamen kapalı alanlar haricindeki alanların etrafı, tesis
güvenliğini sağlayacak ve personel harici kişilerin izinsiz girmesini önleyecek
şekilde; beton, tuğla, briket, taş örme ve benzeri yapı malzemesi ile kalıcı
olacak şekilde çevrilir. Belirtilenler haricindeki malzemeler ile etrafı
çevrili olan tesislerin ise yapının mukavemetini arttırıcı yönde beton
direkler, demir parmaklıklar ve çelik konstrüksiyon gibi yapı malzemesi ile
kalıcı olarak desteklenmesi sağlanabilir.
b)
Tesislerde birbirinden bağımsız olacak şekilde; atıkların tesise girişte
kontrolünün, tartım ve kayıt işlemlerinin yapıldığı ve atıkların işlenmek üzere
bekletildiği 10 uncu maddede şartları belirtilen atık kabul birimi, atık işleme
faaliyetinin gerçekleştiği alan, geçici depolama alanı, faaliyet konusuna göre
11 inci maddede şartları belirtilen ayrıştırılmış atık stok sahası/ürün stok
sahası, otopark, idari ve teknik büro bölümleri bulunur.
c)
Tesisin bakiye atıkları ile atık işleme faaliyeti dışında kalan diğer
faaliyetleri sonucu oluşan atıklarının geçici depolanması amacıyla
oluşturulacak geçici depolama alanında Atık Yönetimi Yönetmeliğinin 13 üncü
maddesinde belirtilen şartlar sağlanır.
ç)
Tesislerde, işleme faaliyetlerinin gerçekleştiği alanların ve atık ile temas
halinde olan alanların tabanı, sızdırmazlığı sağlayacak şekilde geçirimsiz
beton ve tutuşmaz malzemeden yapılır. Herhangi bir sebeple atıktan
kaynaklanabilecek sızıntıların yer altı suyu, kanalizasyon veya yer üstü
suyuyla temasını veya sızmasını engelleyecek şekilde toplanabilmesi için
tabanda uygun eğimler verilerek ayrı toplama mekanizması oluşturulur.
d)
Tesis genelinde oluşacak yağmur suları, yıkama ve benzeri atık sulardan ayrı
toplanır.
e) (Değişik:RG-24/11/2022-32023) Tesislerde gürültü, toz, koku gibi kirleticilere karşı Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara uyulur.
f)
Metal atık kabul edilecek tesislerde, radyasyon kontrolü yapılabilmesi için
Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumundan teknik uygunluğuna
ilişkin onay alınmış radyasyon ölçüm cihazları kullanılır ve cihazın
kullanımına yönelik ilgili kurumdan eğitim sertifikası onaylı personel
bulundurulur.
g)
Tesislerde yer alan tüm ekipmanlar firmanın demirbaşına kaydedilir ve bu ekipmanlar
atık işleme tesislerinin kapasite raporunda, kapasite raporu düzenlenemeyen
durumlarda kapasite raporu yerine geçen yetkili makamlardan alınmış diğer
belgelerde gösterilir. Kapasite raporundan muaf olduğuna dair yetkili
makamlardan alınmış belge sunan tesislerden ekipmanların bu raporlarda
gösterilmesi şartı aranmaz.
ğ)
Tesisler tarafından çevre lisansı başvurusunda, talep edilen atık kodlarının
seçilen atık işleme prosesinde işlenmeye uygun olduğuna ilişkin Bakanlıkça
belirlenen formatta hazırlanan teknik uygunluk raporu ile iş akım şeması ve
proses özeti sunulur, Bakanlıkça gerekli görülmesi halinde, tesislerden ilave
ekipman ile bilgi ve/veya belge istenebilir.
h)
Tesislerde, tesise kabul edilen, işlenen ve tesisten çıkan ürün/malzeme ile
atıklara ilişkin bilgilerin elektronik ortamda kaydedildiği veri kayıt sistemi
bulunur. Veri kayıt sistemine girişi yapılan bilgilere ait belgeler en az beş
yıl süreyle muhafaza edilir.
ı) (Değişik:RG-27/1/2022-31732) Tesislerde, kapasiteye uygun kantar ile tesise kabul edilen ve tesisten gönderilen atıkların takibi için tesis giriş ve çıkış noktalarına uzaktan erişim imkânı da sağlayan kamera kayıt sistemi teşkil edilir ve elde edilen kayıtlar en az otuz gün süreyle saklanır.
i) (Değişik:RG-1/9/2022-31940) Sanayi bölgeleri, sanayi siteleri ve benzeri yönetim alanları gibi giriş çıkışları kontrol altına alınmış alanlarda kurulu olan tesislerde, (a) bendinde belirtilen etrafının yapı malzemesi ile kalıcı olarak çevrili olması şartı aranmaz. Bu alanların girişlerinde radyasyon kontrol sistemi ile yeterlik sahibi personel bulunması durumunda (f) bendinde belirtilen radyasyon ölçüm cihazı bulundurma şartı ve girişlerinde veya sınırları içerisinde tesislere hizmet vermek amacıyla kantar olması durumunda (ı) bendinde belirtilen kantar bulundurma şartı aranmaz.
j) Atıklara ön işlem faaliyeti gerçekleştiren atık işleme
tesislerinde, tehlikeli ve tehlikesiz atıkların birlikte aynı makine ve
ekipmanlarla aynı proseste işlenmesi halinde elde edilen atıklar tehlikeli atık
olarak yönetilir.
k)
Ön işlem faaliyeti gerçekleştiren atık işleme tesislerinde işlenen atıkların
çevre lisanslı tesislerde geri kazanımı veya bertarafı sağlanır.
l)
Geri kazanım tesislerinde, geri kazanım prosesi uyarınca gerçekleştirilmesi
gereken ön işlem faaliyetlerinden sonra elde edilen atıkların aynı tesiste geri
kazanılması şartıyla uygulanan ön işlem, geri kazanım faaliyeti kapsamında
değerlendirilir.
(2)
Atık işleme tesislerinde 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile getirilen yükümlülüklere
uyulması zorunludur.
(3)
Atık işleme tesislerinde 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında
Yönetmelik ile getirilen yükümlülüklere uyulması zorunludur.
(4) (Değişik:RG-27/1/2022-31732) Aynı adreste, aynı işletmeye ait birden fazla atık işleme tesisine sahip entegre tesislerde birinci fıkrada tesislerden istenen; kantar, radyasyon ölçüm cihazı, geçici depolama alanı, otopark, idari ve teknik büro bölümleri ortak kullanılabilir.
(5)
Tesislerin faaliyetlerine yönelik ulusal işyeri ve proses yeterlilik standardı
bulunması/yayımlanması durumunda, tesislerden bu standartlara da uyulması Bakanlıkça
istenebilir. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
(6)
Tesislerin kurulum, işletim ve bakım süreçleri ile kullanılacak prosese yönelik
teknoloji seçiminde mevcut en iyi teknikler esas alınır. Atık işleme tesislerine
dair mevcut en iyi tekniklere ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(7)
Bakanlık ve/veya il müdürlüğü atık işleme tesislerinden bu maddede yer alan
hususlara ilişkin ve/veya ilave olarak bilgi veya belge istemeye yetkilidir.
Atık kabul birimi
MADDE 10 – (1) Tesiste işlenecek atıkların tesise
kabulü işlemlerinin yerine getirilmesi ve işlemeye tabi tutuluncaya kadar
bekletilmesi için atık kabul birimi oluşturulur. Bu birime ait üniteler tek bir
alanda olabileceği gibi tesis ve işlenecek atık özelliğine göre tesis
içerisinde ayrı alanlarda da teşkil edilebilir. Tesise gelen atıkların tesis
girişinde tutarlılık kontrolünün, tartımının ve kayıt işlemlerinin yapıldığı
noktalarda ve atıkların tesiste işlenmeye alınıncaya kadar bekletildikleri atık
kabul birimlerinde çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde gerekli
tedbirler alınır.
(2)
Atık kabul biriminde aşağıda belirtilen şartlar sağlanır:
a) (Değişik:RG-1/9/2022-31940) Atıkların bekletileceği alanlar meteorolojik olayların etkilerine karşı 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtildiği şekilde en az üç tarafı yapı malzemesi ile kalıcı olacak şekilde kapatılır. Atıkların bekletileceği alanların üzerinin kapalı olması gerekmez. Atık kabul alanlarında atıklar, her yönden sızdırmazlığı sağlanmış, meteorolojik olayların etkilerine karşı korunaklı ve kapalı; tank, konteyner, IBC tank ve benzeri ekipmanlarda da depolanabilir.
b) (Değişik:RG-1/9/2022-31940) Atık kabul birimlerinde yangına acil müdahale durumunda itfaiye araçlarının engellenmeden geçmesine yetecek genişlikte alan bırakılır.
c)
Tabanı, sızdırmazlığı sağlayacak şekilde geçirimsiz beton ve tutuşmaz
malzemeden yapılır. Herhangi bir sebeple atıktan kaynaklanabilecek sızıntıların
yer altı suyu, kanalizasyon veya yer üstü suyuyla temasını veya sızmasını
engelleyecek şekilde toplanabilmesi için tabanda uygun eğimler verilerek ayrı
toplama mekanizması oluşturulur. Bu sıvılar alıcı ortama verilemez.
ç)
Yağmur ve yüzey sularının drenajı için gerekli tedbirler alınır ve drenaj kanallarına
bağlı yağ tutucular bulundurulur.
d)
Sızma veya dökülmelere karşı atığın türüne uygun absorban malzeme bulundurulur.
e)
Atık kabul alanları, kabulü yapılan atıkların verimli bir şekilde işlenmesinin
sağlanması için atıkların özelliklerine ve bekletme sürelerine göre yeterli
sayıda ve kapasitede bölümlere ayrılır. Söz konusu bölümler oluşturulurken
atığa uygulanacak fiziksel, kimyasal, biyolojik işlemler dikkate alınır ve
atıklar birbiri ile reaksiyona girmeyecek şekilde biriktirilir. Atık kabul alanlarında
atıkların ayrımı, araya paneller konularak bölmeler oluşturmak suretiyle
olabileceği gibi atığın özelliklerine uygun tank, konteyner ve benzeri ekipman
kullanımıyla da gerçekleştirilebilir. Her bir bölmede/konteynerde bekletilen
atığın kodu belirtilir.
(3)
Atık kabul birimi için Bakanlıkça/il müdürlüğünce gerek görülmesi halinde talep
edilecek ilave tedbirler alınır.
Ayrıştırılmış atık stok sahası ve ürün stok sahası
MADDE 11 – (1) Toplama ayırma tesislerinde ayrılan
kağıt, plastik, cam, metal ve benzeri ayrıştırılmış atıkların, atıklara geri
kazanım veya bertaraf öncesi diğer ön işlem faaliyeti gerçekleştiren atık
işleme tesislerinde ise işlem sonucunda elde edilen atıkların atık işleme
tesislerine gönderilinceye kadar bekletildiği ayrıştırılmış atık stok sahasında;
a)
10 uncu maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde
belirtilen şartların sağlanması zorunludur.
b)
Ayrıştırılmış atıklar özellikleri dikkate alınarak yeterli alanda, uygun
bölme/kap/konteyner ve benzeri içerisinde atık kodu belirtilerek bekletilir.
c)
Bakanlıkça/il müdürlüğünce gerek görülmesi halinde talep edilen ilave tedbirler
alınır.
(2)
Tesislerde elde edilen ürünlerin satış öncesi bekletildiği ürün stok sahaları
diğer atık işleme faaliyetinin gerçekleştiği bölümlerden ayrı bir alanda/ayrı
bir bölümde tesis edilir. Ürün stok sahalarında bu maddenin birinci fıkrasında
belirtilen şartlar aranmaz.
Atık işleme tesislerinin kapatılması
MADDE 12 – (1) Atık işleme tesisi, il
müdürlüğünden kapatma planı onayı alınmadan ve kapatma sonrası gereken çevresel
etkiler, kontrol ve izleme işlemleri gerçekleştirilmeden kapatılamaz.
(2)
Atık işleme tesisinin, sahibi tarafından kapatılmak istenmesi ve/veya resen
Bakanlığın/il müdürlüğünün kapatılmasına karar vermesi halinde, EK-3’te yer
alan kapatma planı formatına uygun olarak hazırlanan kapatma planı tesis sahibi
tarafından il müdürlüğüne sunulur ve onay alınır.
(3)
Sunulan kapatma planı kapsamında il müdürlüğünce yerinde inceleme yapılır.
Kapatma planında eksiklik tespit edilmesi durumunda, tespit edilen eksiklikler
il müdürlüğünün belirleyeceği süre içerisinde tamamlanır ve tekrar onaya
sunulur. Eksiklik bulunmaması/giderilmesi halinde il müdürlüğü tarafından
kapatma planı onaylanır.
(4)
Onaylanan kapatma planına göre tesiste bulunan atıkların yönetimi sağlanır.
Atıkların onaylı kapatma planına göre atık işleme tesislerine gönderilmesi ve
çevrimiçi kütle-denge bildirimlerinin tamamlanması sonrasında il müdürlüğüne
başvurulur ve il müdürlüğünce yerinde tespit yapılır.
(5)
Atıkların tesisten gönderildiğinin tespiti sonrasında tesisin çevre lisansı
Bakanlık/il müdürlüğü tarafından iptal edilir.
(6)
Tesis yerleşkesi, binası ve makine ekipmanlarına ilişkin onaylı kapatma planı
kapsamında işlemlere başlanır.
(7)
Tesisin kapatılması durumunda arındırılması, temizlenmesi, sökülmesi ve
yıkılması çalışmaları sırasında ve sonrasında il müdürlüğü tarafından yerinde
tespit yapılarak kapatma sürecinin tamamlandığı Bakanlığa bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Özel Şartlar
Ön işlem ve geri kazanım tesislerinin sağlaması gereken özel
şartlar
MADDE 13 – (1) Toplama ayırma tesislerine,
faaliyet konularına göre EK-1’de yer alan atıklardan uygun olanlar ve/veya
12/7/2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sıfır Atık
Yönetmeliğinin EK-5’ine göre birlikte biriktirilen/toplanan kağıt, karton, cam,
plastik ve metal atıklar kabul edilir. Bu tesislerde, atıkların geri kazanım
tesislerine gönderilmesi amacıyla atıklara kırma/parçalama, sıkıştırma,
harmanlama, tasnif etme ve benzeri fiziksel işlemler uygulanabilir. Toplama
ayırma tesislerinde bu Yönetmeliğin üçüncü bölümünde verilen şartlara ilave
olarak aşağıdaki şartlar aranır:
a)
Faaliyet konusuna ve tesise kabul edilen atıklara uygulanacak işlemlere göre
ayırma, tasnif etme, kırma/parçalama, sıkıştırma, eleme ekipmanları ve benzeri
fiziksel işlemlerin yapıldığı üniteler ve gerekli ekipmanlar bulundurulur.
b)
Toplama ayırma tesislerinin toplam alanının en az 1000 m2 olması zorunludur.
EK-1’de yer alan metal, kağıt-karton, plastik, cam, ahşap, tekstil
kategorilerden sadece tek bir kategoride atık kabul eden toplama ayırma
tesisleri ile organize sanayi bölgeleri, sanayi siteleri ve (Değişik
ibare:RG-1/9/2022-31940) benzeri yönetim alanları gibi giriş çıkışları
kontrol altına alınmış alanlarda kurulu
bulunan toplama ayırma tesislerinden m2 şartı aranmaz.
c)
EK-1’de yer alan karışık ambalaj atıklarını ve/veya Sıfır Atık Yönetmeliğinin
EK-5’ine göre birlikte biriktirilen kağıt, karton, cam, plastik ve metal
atıkları kabul eden toplama ayırma tesislerinde kapasiteyi karşılayacak şekilde
platformlu ayırma bandı bulundurulması zorunludur. Bu atıkların ayrıştırılması
sadece platformlu ayırma bandında gerçekleştirilir. Malzeme cinsine göre
ayrılacak atıklar için, ayırma bandının kenarlarında belirli aralıklar ile
ayırma gözleri ve bu gözlerin altında, cinslerine göre ayrılan atıkların
biriktirilmesi amacıyla tesis içerisinde kolayca hareket ettirilebilecek
konteynerler veya pres hattını besleyen atık bölmeleri bulundurulur.
ç)
Tesislerine EK-1’de yer alan karışık ambalaj atıklarını ve/veya Sıfır Atık
Yönetmeliğinin EK-5’ine göre birlikte biriktirilen kağıt, karton, cam, plastik
ve metal atıkları kabul edecek toplama ayırma tesisleri aşağıda belirtilen m2
ve kapasiteye bağlı olarak üç farklı tipte kurulabilir:
1)
Toplam alanı en az 3.000 m2 olan ve en az 2000 m3/gün ayırma kapasitesine sahip
olan tesisler 1.Tip Toplama Ayırma Tesisi olarak,
2)
Toplam alanı en az 2.000 m2 olan ve en az 600 m3/gün ayırma kapasitesine sahip
olan tesisler 2. Tip Toplama Ayırma Tesisi olarak,
3)
Toplam alanı en az 1.000 m2 olan ve en az 100 m3/gün ayırma kapasitesine sahip
olan tesisler 3. Tip Toplama Ayırma Tesisi olarak,
adlandırılır.
Bu tesislerden, EK-1’de yer alan diğer atıkları da kabul etmeleri durumunda
ilave m2 şartı aranmaz. Ayrıca, 1. ve 2. Tip Toplama Ayırma Tesislerinde en az
bir çevre mühendisi veya çevre görevlisi sürekli istihdam edilir.
d)
EK-1’de yer alan karışık ambalaj atıklarını ve/veya Sıfır Atık Yönetmeliğinin
EK-5’ine göre birlikte biriktirilen kağıt, karton, cam, plastik ve metal
atıkları tesisine kabul etmeyen toplama ayırma tesisleri için tip ayırımı
bulunmamaktadır.
(2)
Metal hurdaları parçalamak/boyutlarını küçültmek suretiyle kalitesini artırmak
amacıyla faaliyet gösteren ve EK-2’de verilen atıkları kabul eden hurda metal
işleme tesislerinde bu Yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen şartlara ilave
olarak;
a)
Mekanik kırıcı-parçalayıcı-öğütücü üniteleri ve/veya kesme ve presleme ekipmanı
bulundurulması,
b)
Drenaj kanallarına bağlı yağ tutucular bulundurulması,
c)
Yağ ile kontamine olmuş yüzeyi temizlemek amacıyla absorban malzemeler ile yağ
çözücüler bulundurulması,
ç)
EK-2’de yer alan 16 01 06 kodlu, sıvı ya da tehlikeli maddeler içermeyen ömrünü
tamamlamış araçları işlemek istemeleri halinde, 30/12/2009 tarihli ve 27448
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında
Yönetmelik şartlarının sağlanması,
gerekir.
(3)
EK-1 ve EK-2’de yer almayan, Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-4’ünde yer alan
atık listesinin 17 nci bölümündeki inşaat ve yıkıntı atıkları ile 20 03 07
kodlu hacimli atıkları kabul eden ön işlem veya geri kazanım tesislerinde bu
Yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen şartlara ilave olarak aşağıdaki
şartlar aranır:
a) (Değişik:RG-27/1/2022-31732) Atık türüne bağlı olarak; ayırma, boyut küçültme/parçalama, eleme işlemlerinin yapıldığı ekipmanlar ile bantlı taşıma sistemleri ve atığın tehlikelilik özelliğini giderme amaçlı uygulanacak işleme dair gerekli ekipmanlar bulunur.
b) (Değişik:RG-24/11/2022-32023) Toz emisyonu ile gürültü ve titreşime karşı Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara uyulur.
(4)
Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-4’ünde verilen atık listesinde 01 03 ve 01 04
alt bölüm başlıkları altında yer alan maden atıklarının maden zenginleştirme
yöntemlerine uygun en iyi teknikler kullanılarak geri kazanılması esastır.
Maden atıklarının geri kazanımını gerçekleştiren atık işleme tesisleri
tarafından, bu Yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen şartlara ilave olarak
çevre lisansı başvurusu sırasında başvuruya konu olan atık kodlarının, seçilen
atık işleme prosesinde geri kazanıma uygun olduğuna ilişkin olarak
üniversitelerin maden mühendisliği ile metalürji ve malzeme mühendisliği
ve/veya kimya mühendisliği bölümlerinin değerlendirmelerini içeren kurumsal
akademik rapor alınarak Bakanlığa sunulur.
(5)
Atıkların geri kazanım veya bertaraf işlemlerine tabi tutulmadan önce
stabilizasyonunu sağlamak ve/veya tehlikelilik özelliklerinin azaltılması
amacıyla atıklara uygulanan ön işlemlerden; distilasyon, evaporasyon,
adsorpsiyon, solvent ekstraksiyonu, desorpsiyon, solidifikasyon, stabilizasyon,
nötralizasyon ve benzeri fizikokimyasal işlemleri gerçekleştiren atık işleme
tesislerinde bu Yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen şartlara ek olarak
Bakanlıkça ilave ekipman/ünite, bilgi ve/veya belge istenebilir.
(6)
Tesislerde, ozon tabakasına zarar veren veya sera etkisi olan florlu sera
gazlarının taşınması, depolanması faaliyetinde bulunulması halinde bu amaçla
kullanılan kapların içerisindeki gazın kaplardan çekilerek uygun bir şekilde
bertarafına kadar depolanmasının sağlanması için gereken ekipmanların kurulu
olması sağlanır.
(7)
Yeniden kullanıma hazırlama faaliyeti gerçekleştiren atık işleme tesislerinde
bu Yönetmeliğin üçüncü bölümünde belirtilen şartlara ilave olarak, atık olan
ürün veya ürün bileşenlerinin tasarlandığı şekilde aynı amaçla yeniden
kullanıma hazırlanması için yapılacak temizleme, onarım, kontrol gibi fiziksel
işlemlerde gerekli olan ilave ekipmanlar bulundurulur.
(8)
Tesislerde geri kazanım faaliyeti sonucu elde edilen ürünler/malzemeler için;
a)
Çevre lisansı aşamasında, ürünün standardına ve satışa uygunluğuna ilişkin
belgeler ile malzeme güvenlik bilgi formlarının sunulması ve elde edilen
ürünlerin kapasite raporunda ürün olarak gösterilmesi,
b)
Geri kazanım sonucunda elde edilen malzemenin ürün olarak standardının
bulunmaması halinde; çevre lisansı aşamasında, malzemenin kullanımına yönelik
talebin sürekli olduğunun ve malzemenin ekonomik değere sahip bir ürünün üretim
prosesinde ihtiyaç duyulan hammadde niteliğinde olduğunun malzemeyi talep
edenin taahhüdü ile belgelenmesi ve bu malzeme ile yapılan üretim sonucunda
elde edilen ürünün standardını bozmadığının gösterilmesi,
c)
Ürün vasfının kaybedilmesi veya malzemenin kullanımına yönelik talebin olmaması
nedeniyle satışının gerçekleştirilememesi durumunda bu malzemelerin atık olarak
yönetilmesi,
gerekir.
(9)
Atık işleme tesislerinin, mevcut en iyi teknikler göz önünde bulundurularak,
faaliyet konusuna, proseslerine ve bu proseslerden elde edilen malzemelere göre
sağlaması gereken özel şartlar, teknik kriterler ve lisanslandırılmasına
ilişkin ilave hususlar Bakanlıkça ayrıca belirlenebilir.
(10) (Ek:RG-24/11/2022-32023) EK-1 ve EK-2’de yer almayan, Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-4’ünde yer alan atık listesinin 17 nci bölümündeki inşaat ve yıkıntı atıklarını kabul eden tesislerde tesis etrafı; tesis güvenliğini sağlayacak ve personel harici kişilerin izinsiz girmesini önleyecek şekilde teşkil edilir. Bu tesislerde 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (ç) ve (d) bentleri ile 10 uncu maddede yer alan şartlar aranmaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İdari yaptırım
MADDE 14 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı
hareket edenler hakkında Çevre Kanununda öngörülen yaptırımlar uygulanır.
Mevcut izinli tehlikesiz atık toplama ayırma tesisleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce il müdürlüğünden izin belgesi alarak faaliyetlerini
gerçekleştirmekte olan tehlikesiz atık toplama ayırma tesisleri, mevcut izin
sürelerinin sonuna kadar faaliyetlerine devam edebilirler.
(2)
Mevcut izinli tehlikesiz atık toplama ayırma tesisleri;
a)
Tesislerine, 1/1/2022 tarihinden itibaren EK-1’de yer alan atık kodları dışında
atık kabul etmemekle,
b)
Tesislerinde EK-1’de yer alan atık kodlarından farklı kodda atıkların bulunması
halinde, mevcut izin süresini aşmamak koşuluyla bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içerisinde söz konusu atıkların
tamamını çevre lisanslı atık işleme tesislerine göndermekle,
yükümlüdür.
(3)
Bu Yönetmelik ile belirlenen koşullara, bu maddede verilen süreler içerisinde
uyum sağlayamayan mevcut izinli tehlikesiz atık toplama ayırma tesisleri için
12 nci madde çerçevesinde kapatma planı sunularak iş ve işlemler yürütülür ve
izin belgesi iptal edilir.
Mevcut çevre lisanslı tesisler
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce çevre lisansı almış bu Yönetmelik kapsamındaki
atık işleme tesisleri mevcut çevre lisansları sürelerinin sonuna kadar
faaliyetlerine devam edebilirler.
İnşaat ve yıkıntı atıkları işleyen mevcut geri kazanım tesisleri
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin
yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili idareden izin alarak faaliyetlerini
gerçekleştirmekte olan inşaat ve yıkıntı atıkları işleyen geri kazanım
tesisleri, bu Yönetmelik ile belirlenen koşullara bir yıl içerisinde uyum
sağlamakla ve Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde çevre lisansı
almakla yükümlüdür. Bu Yönetmelik ile belirlenen koşullara, bu maddede verilen
süreler içerisinde uyum sağlayamayan mevcut tesisler faaliyetlerine devam
edemezler. Bu tesisler için 12 nci madde çerçevesinde kapatma planı sunularak
iş ve işlemler yürütülür.
Teminat
GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 8 inci maddenin birinci
fıkrasının (g) bendi, teminata ilişkin usul ve esaslar ile teminatın miktarı
Bakanlıkça belirlenene kadar uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini
Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
|
|
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin |
|
|
Tarihi |
Sayısı |
|
|
9/10/2021 |
31623 |
|
|
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin |
||
|
Tarihi |
Sayısı |
|
|
1. |
27/1/2022 |
31732 |
|
2. |
1/9/2022 |
31940 |
|
3. |
24/11/2022 |
32023 |