YAPISAL POZİSYONA İLİŞKİN TEBLİĞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ,
bankaların yapısal pozisyonları kapsamına girebilecek döviz ve dövize endeksli
varlıkları, yapısal pozisyon sayılmanın gerektirdiği nitelikleri ve yapısal
pozisyona tanınan sermaye yükümlülüğü muafiyetinden yararlanma koşullarına
ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiştir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ,
19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 43, 45 ve 93 üncü
maddeleri ile Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve
Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrasına
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğde
yer alan;
a) Banka: 5411 sayılı Bankacılık
Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları,
b) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumunu,
c)Yönetmelik: Bankaların Sermaye
Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliği,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Yapısal Pozisyon Uygulaması
İzin ve yapısal pozisyonun kapsamı
MADDE 4 – (1) Yapısal
pozisyon bulundurmak için Kurumdan izin alınması zorunludur. Yapılacak izin
başvurusuna, müracaata konu bu madde kapsamındaki varlıkların yapısal pozisyon
olarak bulundurulmasına ilişkin yönetim kurulu kararının bir örneği ile yapısal
pozisyon olarak tutulacak varlıklara ilişkin bilgiler eklenir. Alınacak kararda,
yapısal pozisyonun niteliği ve yönetilme şekli detaylı bir biçimde belirtilir.
(2) Bankaların yapısal pozisyonları
kapsamına döviz ve dövize endeksli varlıklardan;
a) Borçlanmayı temsil eden döviz
cinsinden menkul kıymetler,
b) Şirketler tarafından ihraç edilen
ortaklık hakkını temsil eden döviz cinsinden menkul kıymetler,
c) Borçlanmayı temsil eden dövize
endeksli menkul kıymetler
dahil edilir. Bu Tebliğ uygulamasında
altın döviz varlığı olarak kabul edilir.
(3) Yapısal pozisyon bulundurmak
bankaların ihtiyarındadır.
Yapısal pozisyon kapsamına giren
varlıklarda aranan nitelikler
MADDE 5 – (1) 4 üncü madde
uyarınca yapısal pozisyon kapsamına giren varlıklarda aşağıdaki nitelikler
aranır:
a) 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a)
ve (c) bentlerindeki varlıkların Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci ve
dördüncü fıkralarında belirtilen nitelikli menkul kıymet özelliklerine sahip ve
yapısal pozisyona girdiği tarih itibariyle vadelerine en az bir yıl kalmış
olması ve bu varlıkların uzun vadeli yatırım olarak vade sonuna kadar elde
tutulacağına dair yönetim kurulu kararının bulunması,
b) Altının 21/2/1997 tarih ve 22912
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıymetli Madenler Borsasında İşlem Görecek
Altın Standardına İlişkin Tebliğde belirlenen standartlardaki külçe altın
olması ve yapısal pozisyona alındığı tarihten itibaren en az üç yıl süre ile
elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının bulunması,
c) 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b)
bendinde sayılan varlığı ihraç eden şirketin, Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin
beşinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şirketlerden olması ve
yapısal pozisyonda en az üç yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu
kararının bulunması.
(2) Bu Tebliğde belirtilen diğer
koşullara uyulmak kaydıyla, G-20 ülkelerinin merkezi hükümetleri, Dünya Bankası
ve IFC tarafından ihraç edilen borçlanmayı temsil eden menkul kıymetler ile
Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve yurt dışı piyasalarda ihraç
edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dış borçlanma senetleri derecelendirme
kuruluşlarının notları aranmaksızın yapısal pozisyon olarak kullanılabilir.
(3) Bu madde kapsamındaki nitelikleri
taşımayan varlıklar yapısal pozisyon kapsamına alınamaz.
Yapısal pozisyon kapsamına giren varlıklara
ilişkin esaslar
MADDE 6 – (1) Yapısal
pozisyona dahil edilen varlıklar alım-satım ve repo işlemlerine, teminata veya
rehne konu edilemezler.
(2) Yapısal pozisyon kabul edilmenin
sağladığı muafiyet ve muhasebeleştirme ilkeleri bu kapsamdaki varlıkların yapısal
pozisyon olarak bulundurulduğu süre boyunca tutarlı bir şekilde uygulanır.
(3) Yapısal pozisyonu oluşturan
varlıklar hiç bir şekilde yapılanmış finansal ürünleri içeren sözleşmelere ve
netleştirme sözleşmelerine konu edilemez.
(4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara
aykırı uygulamalara konu olan yapısal pozisyondaki varlıklar, uygulamaya konu
olduğu tarih itibariyle yapısal pozisyondan çıkarılır.
(5) Yapısal pozisyon, bu Tebliğdeki usul
ve esaslara uygun olmak kaydıyla banka yönetim kurulunun belirlediği kurallar
ve sınırlar içinde yönetilir.
(6) Yapısal pozisyon bulunduracak
bankalar, kurların beklenenin tersine olumsuz bir biçimde gelişmesi ihtimaline
karşı, yapısal pozisyonlar için tamamen veya kısmen finansal koruma sağlayacak
ve söz konusu pozisyonların muhtemel olumsuz etkilerini azaltabilecek imkanlara
sahip olmalıdır.
Yapısal pozisyonların muhasebeleştirme
ilkeleri
MADDE 7 – (1) Yapısal
pozisyon içinde tasnif edilecek varlıklar, bankaların muhasebe sistemlerinde
tekdüzeni uygulamaya yönelik Kurulca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde
elde tutma süreleri de dikkate alınarak ilgili yardımcı hesaplar altında
izlenirler ve borçlanmayı temsil eden döviz veya dövize endeksli varlıklar vade
sonuna kadar, diğer yapısal pozisyonlar ise asgari elde tutma sürelerinden
düşük olmamak koşuluyla banka yönetim kurulunca öngörülen süre boyunca bu
hesaplarda tutulurlar. Bu varlıklar alım-satım hesapları arasında izlenemez.
(2) Yapısal pozisyona konu varlıkların
olağanüstü nedenler hariç kısmen veya tamamen birinci fıkraya aykırı olarak
ilgili olmayan hesaplar altında sınıflandırılması veya elden çıkartılması
durumunda banka, işlemin yapıldığı tarihi takip eden gelecek iki yıl boyunca
yapısal pozisyon tutamaz. Kurum tarafından uygun görülecek haller ile aşağıdaki
olaylar olağanüstü neden olarak kabul edilir;
a) Yapısal pozisyona konu varlığı ihraç
edenin kredi değerliliğinde önemli bir düşüş olması,
b) Vergi düzenlemelerinde, bu tür
finansal varlıkların faiz gelirlerine ilişkin var olabilecek vergi indirim ve muafiyetlerini
ortadan kaldıran bir değişiklik yapılması,
c) Birleşme veya devir gibi nedenlerle,
bankanın mevcut faiz riski pozisyonunu veya kredi riski politikasını devam
ettirebilmek için bu tür finansal varlıkları zorunlu olarak elden çıkarması,
ç) Bankaların yatırım alanları ve
sınırlarına ilişkin düzenlemelerde yapılan değişiklikler nedeniyle bu tür
finansal varlıkların zorunlu olarak elden çıkarılması,
d) Vadeye kadar elde tutulacak finansal
varlıkların risk ağırlıklarının önemli ölçüde artırılması nedeniyle bunların
elden çıkarılmak zorunda kalınması,
e) Bankanın başvurusu ile banka
özkaynaklarındaki değişimin sürekli olup olmadığını ve bankanın mali durumunu
dikkate alarak Kurumun uygun görmesi.
(3) Yapısal pozisyon içinde tasnif edilecek
varlıkların aktifte bulunduğu süre veya vadesi boyunca oluşacak kur, faiz ve
diğer değerleme işlemlerine ilişkin farkları, özkaynaklar içerisinde bir
değerleme fonu hesabında izlenir ve bu farklar kâr dağıtımına konu edilemezler.
(4) Yapısal pozisyon içinde tasnif
edilecek varlıkların kur değişimlerinden kaynaklanabilecek değer düşüşleri
öncelikle özkaynaklar arasındaki pozitif değerleme unsurlarının azaltılması
suretiyle hesaplara yansıtılır ancak değer düşüşünün mevcut değerleme farkının
üzerinde olması durumunda kâr / zarar hesapları kullanılır.
Yapısal pozisyona ilişkin sınırlar ve
ilaveler
MADDE 8 – (1) Yapısal
pozisyon kapsamında tasnif edilecek olan döviz ve dövize endeksli varlıklar
toplamının, takip edildiği dövizde sermaye yükümlülüğü yaratan net uzun
pozisyon tutarını ve herhangi bir şekilde özkaynak tutarını aşan kısmı sermaye
yükümlülüğü muafiyeti hesaplamasında dikkate alınmaz.
(2) Yapısal pozisyon kapsamına dahil
edilen altın tutarı ile ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetler tutarı,
ayrı ayrı olmak üzere, toplam yapısal pozisyon tutarının yüzde yirmibeşini
geçemez.
(3) Yapısal pozisyon olarak bulundurulan
varlıkları ihraç edenlerin yerleşik oldukları her bir yabancı ülke bazındaki
yapısal pozisyona konu varlık tutarı, toplam yapısal pozisyon tutarının yüzde
yirmibeşini aşamaz. Bu sınırlama, altın için, altının nezdinde bulundurulduğu
kuruluşun yerleşik bulunduğu ülke dikkate alınarak uygulanır.
(4) Yapısal pozisyon kapsamına dahil
edilen varlıkların tamamı, Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve
yurt dışı piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dış borçlanma
senetlerinden oluşabilir.
(5) Özkaynakların azalması nedeniyle
fazla olarak açığa çıkan yapısal pozisyonlara ilişkin olarak 7 nci maddenin
ikinci fıkrasında sayılan hususlar saklı kalmak kaydıyla, portföyde herhangi
bir işlem yapılmaz. Özkaynaklarda artış halinde, birinci fıkrada yer alan
pozisyona bağlı sınırlamaya da uygun olmak kaydıyla, ortaya çıkan ilave yapısal
pozisyon tutabilme imkanı banka tarafından yapısal pozisyona ilişkin bu
Tebliğdeki usul ve esaslar çerçevesinde kullanılabilir.
(6) Borçlanmayı temsil eden dövize
dayalı/dövize endeksli menkul kıymetlerin vadesi geldiğinde, diğer varlıkların
ise elde tutma süreleri sonunda portföyden çıkartılmaları halinde yerlerine
yeni yapısal pozisyon alınması bankaların ihtiyarındadır.
Yapısal pozisyonun izlenmesi ve
bildirilmesi
MADDE 9 – (1) Yapısal
pozisyonu oluşturan döviz ve dövize endeksli aktiflerin bileşimini gösteren bir
rapor sermaye yeterliliği standart oranına ilişkin raporlamalar ekinde Kuruma
gönderilir.
(2) Sermaye yeterliliğinin
hesaplanmasında yapısal pozisyonun sağlayacağı sermaye yüküne ilişkin muafiyet,
Kurum tarafından hazırlanan piyasa riski raporlama seti kapsamında yer alan kur
riskinin ölçümü için hazırlanan tablo aracılığı ile hesaplamaya dahil edilir.
Sermaye yükümlülüğü muafiyeti ve
şartları
MADDE 10 – (1) 8 inci
maddenin birinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, bankaların yapısal
pozisyonları itibarıyla bulundurdukları varlıklar için kur riski için sermaye
yükümlülüğü hesaplanmaz.
(2) Yapısal pozisyon bulundurmaktan
dolayı kur riski için sermaye yükümlülüğü muafiyetinin doğabilmesi için
bankanın net uzun döviz pozisyonuna sahip olması ve aynı döviz cinsinden
yapısal pozisyonu bulunması gerekmektedir.
(3) Konsolide sermaye yeterliliği
standart oranının hesaplanmasında konsolide olarak hesaplanacak yapısal
pozisyon, kur riski için konsolide sermaye yükümlülüğünün hesaplanmasından muaf
tutulur. Bu Tebliğde belirtilen koşullar ve tüm oransal limitler konsolide
esasa göre de uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 11 – (1) 3/11/2006
tarihli ve 26335 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapısal Pozisyona İlişkin
Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 12 – (1) Bu Tebliğ
1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 13 – (1) Bu Tebliğ
hükümlerini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür.