|
TÜRK
GIDA KODEKSİ GIDA ETİKETLEME VE TÜKETİCİLERİ
BİLGİLENDİRME
YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı, algı farklılıkları ve bilgi gereksinimleri dâhil
gıda hakkında bilgilendirme açısından tüketicilerin üst düzeyde korunmasına
ilişkin kuralları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1)
Bu Yönetmelik;
a) Özellikle
gıdaların etiketlenmesi olmak üzere, gıda hakkında bilgilendirme ile ilgili
genel kuralları, gereklilikleri ve sorumlulukları belirlemektedir.
b) Yeni
bilgilendirme gereklilikleri ile sonradan oluşabilecek gelişmelere karşılık
verilebilmesi amacıyla yeterli esnekliğin sağlanması ihtiyacı dikkate
alınarak gıda hakkında bilgilendirme usulleri ve tüketicinin bilgilenme
hakkının garanti altına alınmasını sağlayacak tedbirleri ortaya
koymaktadır.
(2) Bu Yönetmelik,
gıda zincirinin tüm aşamalarında, gıda işletmecilerine uygulanır.
(3) Bu Yönetmelik,
toplu tüketim yerleri tarafından sunulan gıdalar dâhil olmak üzere son
tüketiciye sunulması amaçlanan tüm gıdaları, toplu tüketim yerlerine
yönelik olarak hazırlanan gıdaları ve gıda işletmecileri arasında arz
edilen gıdaları kapsar.
(4) Bu Yönetmelik
hükümleri, yatay ve dikey gıda kodeksinde yer alan etiketlemeye ilişkin
hükümler ve belirli gıdalar için yürürlükte olan özel mevzuatta belirlenen
etiketleme gereklilikleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1)
Bu Yönetmelik, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21 inci, 22 nci, 23 üncü, 24 üncü, 27 nci,
28 inci, 32 nci ve 34 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1)
5996 sayılı Kanunun 3 üncü maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine
Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesindeki, 17/12/2011 tarihli ve 28145 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki,
27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hayvansal
Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki,
29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Aroma Vericiler ve Aroma Verme Özelliği
Taşıyan Gıda Bileşenleri Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki, 30/6/2013
tarihli ve 28693 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda
Katkı Maddeleri Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki ile 26/1/2017 tarihli ve
29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme
ve Sağlık Beyanları Yönetmeliğinin 4 üncü maddesindeki tanımlara ilave
olarak aşağıda yer alan tanımlar da geçerlidir.
(2) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) Alışılagelen
ad: Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı
olarak kabul edilen adı,
b) Ana bileşen:
Gıdanın %50’sinden fazlasını oluşturan veya tüketici tarafından genellikle
gıdanın adı ile ilişkilendirilen ve çoğu zaman miktarının belirtilmesi
gereken bileşeni veya bileşenleri,
c) Bakanlık: Gıda,
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
ç) Besin öğesi:
Protein, karbonhidrat, yağ, lif, sodyum ve Ek-9 Bölüm 1’de yer alan
vitaminler ve mineraller ile bu gruplara ait olan veya bu gruplardan
birinin öğeleri olan maddeleri,
d) Bileşen: Bir
gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir formda
da olsa son üründe bulunan aroma vericiler, gıda katkı maddeleri, gıda
enzimleri de dâhil herhangi bir madde veya ürünü ve bileşik bileşenin
herhangi bir bileşenini,
e) Bileşik
bileşen: Kendisi birden fazla bileşenin ürünü olan bileşeni,
f) Buğday:
Triticum cinslerinden herhangi birini,
g) Dış ambalaj:
Hazır ambalajlı gıdaların gıda işletmecileri arasında taşınması veya bu
yerlerde depolanması sırasında koruma veya taşıma amacıyla içine konulduğu
ambalajı,
ğ) Doğrudan satış
için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıda: Son tüketiciye veya toplu
tüketim yerlerine;
1) Fırıncılık ve
pastacılık ürünleri dışındaki gıdalar ile ilgili olarak; perakendeci
tarafından ambalajlandığı tesiste veya bu perakendeci tarafından kullanılan
mobil bir araçta ya da hareketli bir tezgâhta satılmak üzere, aynı
perakendeci tarafından ambalajlanarak,
2) Fırıncılık ve
pastacılık ürünleri ile ilgili olarak (“(1) numaralı alt bentte
belirtildiği şekilde satılmak üzere, perakendeci tarafından
ambalajlanarak”, “Üreticisi tarafından üretildiği tesiste satılmak üzere, yine
üreticisi tarafından hazır ambalajlı hale getirilerek”) sunulan gıdayı,
h) Etiket: Gıdanın
ambalajının veya kabının üzerine yazılmış, basılmış, şablon ile basılmış,
işaretlenmiş, kabartma ile işlenmiş, soğuk baskı ile basılmış,
yapıştırılmış veya iliştirilmiş olan herhangi bir işareti, markayı,
damgayı, resimli veya diğer tanımlayıcı unsurları,
ı) Etiketleme:
Gıdaya eşlik eden veya atıfta bulunan herhangi bir ambalaj, belge, bildirim
veya etiket üzerinde yer alan, gıda ile ilgili herhangi bir yazı, bilgi,
ticari marka, resimli unsur veya işaretleri,
i) Gıda enzimi:
Bitki, hayvan veya mikroorganizmalardan veya bir fermantasyon prosesinden
elde edilen ürün dâhil olmak üzere belirli bir biyokimyasal reaksiyonu
katalizleyebilen bir veya daha fazla enzimi içeren ve gıdanın üretimi,
işlenmesi, hazırlanması, muamelesi, ambalajlanması, nakliyesi veya
depolanmasının herhangi bir aşamasında teknolojik bir amaçla gıdaya ilave
edilen ürünleri,
j) Gıda hakkında
bilgilendirme: Bir etiket veya gıdaya eşlik eden diğer materyal veya modern
teknoloji araçları ile sözlü iletişimi de kapsayan diğer araçlar
vasıtasıyla son tüketiciye sunulan ve gıda ile ilgili olan bilgilendirmeyi,
k) Gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatı: Belirli gıda gruplarına veya özel durumlarda tüm
gıdalara uygulanabilen genel nitelikli kurallar ve sadece özel gıdalara
uygulanan kurallar dahil gıdalar hakkında bilgilendirmeyi ve özellikle
etiketlemeyi kapsayan düzenlemeleri,
l) Gıda hakkında
zorunlu bilgilendirme: İlgili mevzuat gereğince son tüketiciye sağlanması
gereken bilgileri,
m) Gıda onay
numarası: Bakanlıkça belirlenen ve belli bir onay işlemine tabi olan
gıdaların özel mevzuatında belirtildiği şekilde kodlanacak olan numarayı,
n) Gluten: Bazı
bireylerin duyarlı oldukları, suda ve 0,5 M sodyum klorür çözeltisinde
çözünmeyen ve buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden
ve türevlerinden gelen bir protein fraksiyonunu,
o) Görüş alanı:
Bir ambalajın, tek bir bakış noktasından okunabilen tüm yüzeylerini,
ö) Hazır ambalajlı
gıda: Tüketicinin talebi doğrultusunda satış yapılan işletmede ambalajlanan
gıdalar veya doğrudan satış için hazır ambalajlı hale getirilen gıdalar
hariç olmak üzere; her durumda açılmadan veya değiştirilmeden içeriği
değiştirilemeyecek şekilde, ambalajı gıdayı tamamen veya sadece kısmen
kaplayan, son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine bu şekilde sunulan gıda
ve satışa sunulmadan önce içine konulduğu ambalajdan oluşan herhangi bir
tek birimi,
p) Menşe ülke:
Gıdanın, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 18 ila 21 inci
madde hükümleri çerçevesinde belirlenen menşe ülkesini,
r) Net miktar:
Ambalajlı gıdanın, ambalaj malzemesi ve gıda ile birlikte ambalajlanan
diğer malzemeler hariç miktarını,
s) Okunabilirlik:
Bilgilendirmenin; punto büyüklüğü, harf aralığı, satır aralığı, çizgi
genişliği, yazı rengi, yazı karakteri, harflerin yükseklik-genişlik oranı,
malzemenin yüzeyi ve baskı ile zemin arasında belirgin kontrastın yanı sıra
çeşitli unsurlar vasıtasıyla belirtildiği ve genel nüfus için görsel olarak
erişilebilir fiziksel görünümünü,
ş) Özel beslenme
amaçlı gıda: İlgili gıda kodeksinde tanımlanan gıdaları,
t) Parti: Gıdanın
ilgili gıda kodeksinde tanımlanan satış birimleri topluluğunu,
u) Reklam:
Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak, bir mal veya
hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları
bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi
bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen
pazarlama iletişimi niteliğindeki duyuruları,
ü) Resmî ad:
Gıdanın Türk Gıda Kodeksi kapsamında belirlenen adını,
v) Son tüketim
tarihi: Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu nedenle insan sağlığı
açısından kısa süre içerisinde tehlike oluşturması muhtemel olan gıdaların
tüketilebileceği son tarihi,
y) Süzme ağırlığı:
Sıvı ortam içinde satışa sunulan katı gıdanın, sıvı kısmı uygun yöntemlerle
ayrıldıktan sonraki net miktarını,
z) Tanımlayıcı ad:
Gıdanın ve gerektiğinde kullanımının tanımlanmasını, tüketicilerin gıdanın
gerçek doğasını anlamasını ve karıştırılabileceği diğer gıdalardan ayırt
etmesini sağlayan yeterince açık olan adı,
aa) Tasarlanmış
nanomateryal: 100 nanometreden büyük boyutlarda olabilen fakat nano boyut
karakteristiğini (bahse konu malzemenin geniş spesifik yüzey alanı ile
ilgili olan ve/veya aynı malzemenin nano hali olmayan cinsinden farklı
spesifik fizikokimyasal özellikleri içeren) koruyan agregat, aglomerat veya
yapılar içeren, bir çoğunun bir veya daha fazla boyutu 100 nm veya daha az
olan, içinde veya yüzeyde bulunan ayrı fonksiyonel parçalardan oluşan veya
bir veya daha fazla boyutu 100 nm veya daha az olan ve özel bir amaç için
üretilen malzemeyi,
bb) Tavsiye edilen
tüketim tarihi: Uygun şekilde muhafaza edildiğinde, gıdanın kendine has
özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihi,
cc) Temel görüş
alanı: Bir ambalajın, tüketici tarafından ilk bakışta yüksek bir olasılıkla
görülmesi beklenen, gıdanın karakteri ve doğası ve uygulanabilirse
markasına dayanarak tüketicinin ürünü hemen tanımasına imkân veren ve
birden fazla bulunması halinde gıda işletmecisi tarafından seçilen görüş
alanını,
çç) Toplu tüketim
yeri: Gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek üzere son
tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit veya hareketli tezgahlar da
dahil olmak üzere hazır yemek hizmeti veren restoranlar, kantinler, okullar
ve hastaneler gibi işletmeleri,
dd) Uzaktan
iletişim araçları: 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanunun ‘mesafeli sözleşmeler’ ile ilgili hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, gıdayı tedarik eden ile tüketicinin fiziksel olarak karşı karşıya
gelmeden, aralarında anlaşmaya varmak için kullanabildikleri herhangi bir
aracı,
ifade eder.
(3) Bu
Yönetmelikte beslenme bildirimi ile ilgili geçen;
a) ‘Beslenme
yönünden etiketleme’ veya ‘beslenme bildirimi’:
1) Enerji değeri
veya,
2) Enerji değeri
ve sadece besin öğelerinden bir veya birden fazlası (“Yağ (doymuş yağ,
tekli doymamış yağ, çoklu doymamış yağ, trans yağ)”, “Karbonhidrat
(şekerler, polioller, nişasta)”, “Tuz”, “Lif”, “Protein”, “Ek-9 Bölüm 1’de
yer alan ve bu ekte tanımlanan belirgin miktarlarda bulunan vitamin ve
mineraller”),
hakkındaki
bilgileri içeren bildirimi,
b) Çoklu doymamış
yağ: Cis, cis-metilen kesintili iki veya daha fazla çift bağ içeren yağ
asitlerini,
c) Doymuş yağ:
Çift bağ içermeyen yağ asitlerini,
ç) Karbonhidrat:
Polioller de dâhil olmak üzere, insan vücudunda metabolize olan herhangi
bir karbonhidratı,
d) Lif: İnsan ince
bağırsağında sindirilemeyen, emilemeyen ve üç veya daha fazla monomerden
oluşan;
1) Tüketilen
gıdada doğal olarak bulunan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
2) Gıda
hammaddelerinden fiziksel, kimyasal veya enzimatik yolla elde edilen ve
faydalı fizyolojik etkiye sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel
kanıtlarla doğrulanmış olan yenilebilir karbonhidrat polimerlerini,
3) Faydalı
fizyolojik etkiye sahip olduğu genel kabul görmüş bilimsel kanıtlarla
doğrulanmış olan yenilebilir sentetik karbonhidrat polimerlerini,
e) Ortalama değer:
Belli bir gıdanın içerdiği besin öğesi miktarını en iyi temsil eden ve
mevsimsel değişkenlik, tüketim eğilimleri ve gerçek değerin değişmesine
neden olabilecek diğer faktörler ile ilgili kabulleri yansıtan değeri,
f) Poliol (şeker
alkol): İkiden fazla hidroksil grubu içeren alkolleri,
g) Porsiyon
büyüklüğü: Bir gıdanın, bir defada tüketilmesi beklenen ortalama miktarını,
ğ) Protein: Özel
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, “Protein = Toplam Kjeldahl Azotu x
6,25” formülü kullanılarak hesaplanan protein içeriğini,
h) Referans alım
(RA) oranı: Tüketime hazır haldeki gıdanın 100 g veya 100 ml’sinin ve/veya
bir porsiyonunun veya bir tüketim biriminin, Ek-9 Bölüm 2’deki enerji veya
besin öğeleri için verilen referans alım değerlerinin % olarak ne kadarını
karşıladığını,
ı) Şekerler:
Polioller hariç olmak üzere, gıdada bulunan tüm monosakkaritler ve
disakkaritleri,
i) Tekli doymamış
yağ: Cis formunda bir adet çift bağ içeren yağ asitlerini,
j) Trans yağ:
Trans formunda en az bir adet konjuge olmayan (en az bir metilen grubu
kesintili) karbon-karbon çift bağı içeren yağ asitlerini,
k) Tuz: “Tuz =
Sodyum x 2,5” formülü kullanılarak hesaplanan tuz eşdeğeri içeriğini,
l) Tüketim birimi:
Hazır ambalajlı gıdalar için;
1) Ambalajın veya
etiketin üzerinde adedi veya ağırlığı belirtilen ve ambalajın içinde
ağırlıkları aynı olan paket, dilim, adet, draje, tane ve benzeri şekildeki
ayrı her bir birimi,
2) Porsiyon
büyüklüğü belirlenmiş gıdanın Ek-12’de yer alan Gıdaların Porsiyon
Büyüklükleri dışındaki tek kullanımlık ambalajda sunulduğu tek birimi,
m) Yağ:
Fosfolipidler dâhil olmak üzere tüm lipitleri,
ifade eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Gıda
Hakkında Bilgilendirmenin Genel İlkeleri
Gıda hakkında
zorunlu bilgilendirmenin ilkeleri
MADDE 5 – (1)
Bakanlık, gıda hakkında bilgilendirme mevzuatının gerektirdiği zorunlu
bilgilendirme kurallarını düzenlerken aşağıdaki özelliklere ilişkin
bilgileri esas alır:
a) Gıdanın kimliği
ve bileşimi, özellikleri veya diğer nitelikleri.
b) Özellikle belli
tüketici gruplarının sağlığına zararlı olabilecek içerik, güvenli kullanım,
muhafaza, dayanıklılık ve gıdanın zararlı veya tehlikeli içeriğine ilişkin
sonuçları ve riskleri içeren sağlık etkisine dair bilgileri içerecek
şekilde tüketici sağlığının korunmasını ve gıdanın güvenilir kullanımını.
c) Özel beslenme
ihtiyaçları olanlar dahil tüketicilerin bilinçli olarak seçim yapmasını
sağlayacak besin öğeleri.
(2) Gıda hakkında
zorunlu bilgilendirmenin gerekliliği değerlendirilirken ve tüketicilerin
bilinçli seçim yapmalarını sağlamak için, tüketicilerin çoğunluğu
tarafından özel olarak önem verilen belirli bilgilere duyulan yaygın
ihtiyaç ve güvenilir gıdanın piyasaya arzı dikkate alınır.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Gıda
Hakkında Bilgilendirmeye İlişkin Genel Gereklilikler ve Gıda
İşletmecilerinin
Sorumlulukları
Temel
gereklilik
MADDE 6 – (1)
Son tüketici veya toplu tüketim yerlerine yönelik tüm gıdalarda bu
Yönetmeliğin gerektirdiği bilgiler yer alır.
Doğru
bilgilendirmeye ilişkin kurallar
MADDE 7 – (1)
Gıda hakkında bilgilendirme, özellikle;
a) Gıdanın başta
doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe
ülkesi, imalat veya üretim metodu olmak üzere başlıca nitelikleri
açısından,
b) Gıdanın sahip
olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunarak,
c) Tüm benzer
gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel
niteliklere sahip olduğunu ileri sürerek ve özellikle belirli bileşenler
ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulayarak,
ç) Gıdanın
bileşiminde doğal olarak bulunan bir öğe veya gıdada normal olarak
kullanılan bir bileşen farklı bir öğe veya farklı bir bileşen ile ikame
edildiği halde, görünüş, tanımlama veya resimli gösterimler vasıtasıyla söz
konusu gıdada o öğenin veya o bileşenin varlığını ima ederek,
yanıltıcı biçimde
olamaz.
(2) Gıda hakkında
bilgilendirmenin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılır olması
sağlanır.
(3) Özel beslenme
amaçlı gıdalar ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın
bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip
olduğuna dair bilgilendirme yapılamaz, bu tür özelliklere atıfta
bulunulamaz.
(4) Bu maddenin
birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan hükümler; gıdanın reklâmı
ile gıdanın tanıtımı; özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı,
kullanılan ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli için
de uygulanır.
Sorumluluklar
MADDE 8 – (1)
Gıda hakkında bilgilendirmeden, gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında
piyasaya arz eden gıda işletmecisi, ithal edilen gıda hakkında
bilgilendirmeden ise ithalatçı sorumludur.
(2) Gıda hakkında
bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisi, yürürlükte olan gıda
hakkında bilgilendirme mevzuatının gerektirdiği bilgilerin hazır
bulunmasını ve doğruluğunu sağlar.
(3) Bu maddenin
birinci fıkrası dışında kalan ve gıda hakkında bilgilendirmeye müdahale
etmeyen gıda işletmecileri, sahip oldukları bilgiler çerçevesinde,
yürürlükte olan gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına uygun olmayan
gıdaları tedarik etmezler.
(4) Gıda
işletmecileri, kendi kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında,
son tüketiciyi yanıltacak veya tüketicinin korunma düzeyini ve bilinçli
seçim yapma şansını azaltacak şekilde gıdaya eşlik eden bilgilerde
değişiklik yapamaz. Gıda işletmecileri, gıdaya eşlik eden bilgilerde
yaptıkları her değişiklikten sorumludur.
(5) Gıda
işletmecileri bu maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarına aykırı
olmamak kaydıyla, kendi kontrolleri altında yürütülen faaliyetler
kapsamında, gıda hakkında bilgilendirme mevzuatına ve faaliyetleri ile
ilgili yasal düzenlemelere uyum sağlar ve bu gerekliliklerin yerine
getirildiğini doğrular.
(6) Gıda
işletmecileri, kendi kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında,
son tüketiciye yönelik olan veya toplu tüketim yerlerine arz edilecek olan
hazır ambalajlı olmayan gıdalar ile ilgili olarak, gerektiğinde gıda
hakkında zorunlu bilgilendirmenin son tüketiciye sunulmasını sağlamak
amacıyla gıdayı alan gıda işletmecisine aktarılması gereken bilgileri
sağlar.
(7) Gıda
işletmecileri, kendi kontrolleri altında yürütülen faaliyetler kapsamında;
a) Son tüketiciye
yönelik olan, ancak toplu tüketim yerleri haricinde son tüketiciye
satılmadan önceki bir aşamada piyasaya arz edilen,
b) Toplu tüketim
yerlerine yönelik olan ve hazırlama, işleme, parçalama, bölme veya doğrama işlemleri
için toplu tüketim yerlerine arz edilen,
hazır ambalajlı
gıdalarla ilgili olarak dördüncü bölümde belirtilen bilgilerin gıdanın
ambalajının üzerinde veya bu ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde
veya ticari belgelerin gıdaya eşlik etmesi veya teslimattan önce veya
teslimat sırasında gönderildiği garanti edilebildiğinde gıda ile ilgili
ticari belgelerin üzerinde bulunmasını sağlar.
(8) Gıda
işletmecileri bu maddenin yedinci fıkrasına bakılmaksızın, 9 uncu maddenin
birinci fıkrasının (a), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen bilgilerin,
hazır ambalajlı gıdaların piyasaya arz edildiği dış ambalaj üzerinde de yer
almasını sağlar. Bu bilgiler hazır ambalajlı gıdanın ambalajı veya etiketi
üzerinde bulunuyorsa ve dış ambalajdan açık bir şekilde ve kolayca
görülebiliyorsa, bilgilerin dış ambalajda tekrar belirtilmesine gerek
yoktur.
(9) Son tüketiciye
veya toplu tüketim yerlerine yönelik olmayan bir gıdayı diğer gıda
işletmecilerine arz eden gıda işletmecileri, bu işletmecilere, bu maddenin
ikinci fıkrasında yer alan sorumlulukların yerine getirilmesi gerektiğinde,
yeterli bilginin sağlandığını garanti ederler.
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
Gıda
Hakkında Zorunlu Bilgilendirmenin İçeriği ve Bildirimi
Zorunlu
bilgiler
MADDE 9 – (1)
Bu Yönetmelikteki istisnalar saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki bilgilerin
belirtilmesi zorunludur:
a) Gıdanın adı.
b) Bileşenler
listesi.
c) Ek-1’de yer
alan Alerjiye veya İntoleransa Neden Olan Belirli Madde veya Ürünler.
ç) Belirli
bileşenlerin veya bileşen gruplarının miktarı.
d) Gıdanın net
miktarı.
e) Tavsiye edilen
tüketim tarihi veya son tüketim tarihi.
f) Özel muhafaza
ve/veya kullanım koşulları.
g) 8 inci maddenin
birinci fıkrasında bahsedilen gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve
adresi.
ğ) 12 nci maddede
belirtilen işletme kayıt numarası veya tanımlama işareti.
h) Menşe ülke.
ı) Kullanım
bilgisi olmadığında gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, gıdanın
kullanım talimatı.
i) Hacmen %
1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde hacmen gerçek alkol derecesi.
j) Beslenme
bildirimi.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasında belirtilen bilgiler kelimeler ve rakamlarla verilir. Bu
bilgiler, kelime ve rakamlara ilave olarak, 42 nci madde hükümlerine aykırı
olmamak kaydıyla resimli gösterimler veya semboller aracılığıyla ifade
edilebilir.
Belirli gıdalar
veya gıda grupları için ilave zorunlu bilgiler
MADDE 10 – (1)
Ek-2’de yer alan etiketinde ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken
gıdalar için, 9 uncu maddede belirtilen bilgilere ilave olarak Ek-2’de yer
alan bilgilerin de bulunması zorunludur.
Gıdanın parti
işareti veya numarası
MADDE 11 – (1)
9 uncu ve 10 uncu maddelerde bahsedilen zorunlu bilgilere ilave olarak,
gıdanın ait olduğu partinin tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya
numarası da ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir.
İşletme kayıt
numarası veya tanımlama işareti
MADDE 12 – (1)
Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre;
a) Kayıt işlemine
tabi olan gıda işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için,
gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt
numarası belirtilir.
b) Onay işlemine
tabi olan gıda işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için,
Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama
işareti ile ilgili hükümler uygulanır.
Gıda onay
numarası
MADDE 13 –
(1) Bakanlıkça onay şartı getirilen gıdaların etiketinde gıda onay
numarasının yazılması zorunludur.
(2) Gıda onay
numarası, birinci fıkra kapsamında onay alması gereken gıda ile ilgili özel
mevzuatta yer alan hükümlere uygun olarak verilir.
Ağırlıklar ve
ölçüler
MADDE 14 –
(1) 9 uncu madde, ağırlıklar ve ölçülere ilişkin mevzuat hükümlerinin
uygulanmasını engellemez.
(2) Hazır
ambalajlı gıdaların nominal dolum miktarlarına ilişkin özel hususlar,
4/6/2015 tarihli ve 29376 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazır Ambalajlı
Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair
Yönetmelik (76/211/AT) ve 4/8/2010 tarihli ve 27662 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Nominal Dolum Miktarı ile İlgili
Kuralların Belirlenmesine Dair Yönetmelik (2007/45/AT) kapsamında Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenir.
Gıda hakkında
zorunlu bilgilendirmenin kullanılabilirliği ve yerleşimi
MADDE 15 –
(1) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin, bu Yönetmelik hükümlerine uygun
olarak, tüm gıdalar için hazır bulunması ve kolayca erişilebilir olması
sağlanır.
(2) Gıda hakkında
zorunlu bilgilendirme, hazır ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın
üzerinde veya bu ambalaja ayrılmayacak şekilde yapıştırılmış veya
iliştirilmiş bir etiket üzerinde bulunur.
(3) Son tüketiciye
veya toplu tüketim yerlerine; hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan
gıdalar veya satış yapılan işletmede tüketicinin talebi doğrultusunda
paketlenerek satılan gıdalar ile doğrudan satış için hazır ambalajlı hale
getirilmiş olan gıdalar ile ilgili olarak aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) Doğrudan satış
için hazır ambalajlı hale getirilmiş olan gıdalar hariç olmak üzere zorunlu
bilgilerin tümü gıdanın (dökme ürünler dahil) satış yerlerine sevk edilmesi
sırasında beraberinde yer alır.
b) Gıdanın satışı
sırasında, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (e), (g) ve (h)
bentlerinde yer alan bilgiler ile Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırları
kapsamındaki ilave zorunlu bilgiler satın alan kişinin görebileceği
yerlerde bulundurulur veya gıda ile birlikte satın alan kişiye sunulur.
c) Talep edilmesi
halinde, satın alan kişi zorunlu bilgilerin tümü hakkında bilgilendirilir.
(4) Bu maddenin
üçüncü fıkrası, diğer bazı zorunlu bilgilerin belirlendiği ilgili mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanır.
(5) Toplu tüketim
yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan gıdalarla ilgili
olarak aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 9 uncu maddenin
birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerinde yer alan bilgiler ile Ek-2’nin 6
ve 7 numaralı satırları kapsamındaki ilave zorunlu bilgiler tüketiciye
sunulur.
b) (a) bendinde
belirtilen bilgiler kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde
menüler, yazı tahtaları, broşür benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye
sunulur. Bilgilerin sunumunda, kelimeler veya sayılar yerine başka gösterim
şekilleri ve/veya grafik formlar veya semboller kullanılabilir.
Zorunlu
bilgilerin bildirim şekli
MADDE 16 –
(1) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme; kolayca görülebilecek, açıkça
okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yerde yapılır.
Verilen bilgiler, diğer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi
bir şekilde gizlenemez, kapatılamaz, bölünemez veya kesilemez. Bu bilgilere
ilişkin yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanır.
(2) Belirli
gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu
bölümde yer alan bilgiler ambalaj üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir
etiket üzerinde bulunduğunda, bu bilgiler açıkça okunabilir olması
sağlanacak şekilde Ek-3’te yer alan x-yüksekliğinin en az 1,2 mm olduğu
punto büyüklüğündeki karakterler kullanılarak yazılır.
(3) En geniş
yüzeyi 80 cm² den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, bu maddenin
ikinci fıkrasında bahsedilen x-yüksekliği en az 0,9 mm olarak uygulanır.
(4) 9 uncu
maddenin birinci fıkrasının (a), (d) ve (i) bentlerinde belirtilen zorunlu
bilgiler, aynı görüş alanı içinde yer alır.
(5) Bu maddenin
dördüncü fıkrası, 19 uncu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında
bahsedilen durumlarda uygulanmaz.
Mesafeli satış
MADDE 17 –
(1) Bu Yönetmeliğin mesafeli satış ile ilgili hükümleri, 6502 sayılı
Kanunun mesafeli sözleşmeler ile ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla
uygulanır.
(2) 9 uncu maddede
belirtilen zorunlu bilgilere ait koşullar saklı kalmak kaydıyla, uzaktan
iletişim araçları ile satışa arz edilen gıdalar için aşağıdaki kurallar
uygulanır:
a) 9 uncu maddenin
birinci fıkrasında yer alan zorunlu bilgiler, aynı fıkranın (e) bendi hariç
olmak üzere ve Ek-2’nin 6 ve 7 numaralı satırında yer alan bilgiler, satın
alma işlemi sonuçlanmadan önce hazır bulundurulur ve uzaktan satışı
destekleyen materyalde yer alır veya gıda işletmecisi tarafından açıkça
belirlenen diğer uygun araçlar vasıtasıyla sunulur. Diğer uygun araçlar
kullanıldığında, gıda işletmecisi zorunlu bilgileri tüketiciye ek masraflar
yüklemeden sunar.
b) Zorunlu
bilgilerin tümü teslimat sırasında sunulur.
(3) Uzaktan
iletişim araçları ile toplu tüketim yerleri tarafından satışa arz edilen
gıdalar için, 15 inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen zorunlu
bilgiler bu maddenin ikinci fıkrasına uygun olarak hazır bulundurulur.
(4) Otomatik satış
makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı
yapılan hazır ambalajlı gıdalara bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi
uygulanmaz.
(5) Otomatik satış
makinelerinde veya otomasyon sistemi ile çalışan ticari tesislerde satışı
yapılan hazır ambalajlı olmayan gıdalar için, 9 uncu maddenin birinci
fıkrasının (a) ve (c) bentlerinde belirtilen bilgiler, satın alma işlemi
sonuçlanmadan önce tüketicinin görebileceği şekilde hazır bulundurulur.
Dil
gereklilikleri
MADDE 18 –
(1) Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme Türkçe olarak yapılır. Bu
bilgilendirme Türkçe’ye ilave olarak diğer ülkelerin resmi dillerinde de
yapılabilir.
(2) Ürün üzerinde
Türkçe etiketin yanı sıra farklı dillerde etiket bilgileri olması durumunda
etiketteki Türkçe dışındaki bilgilerin gıda hakkında bilgilendirme
mevzuatında yer alan tüm etiket bilgilerini içermesi gerekmez. Ancak
etikette bulunan resim, şekil ve beyan gibi bilgiler gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatına aykırı olamaz.
Belirli zorunlu
bilgilere ilişkin istisnalar
MADDE 19 –
(1) Silinmeyecek şekilde işaretlenmiş olan ve bu nedenle herhangi bir
etiket taşımayan tekrar kullanılabilen cam şişelerde, sadece 9 uncu
maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (d), (e) ve (j) bentlerinde yer alan
bilgilerin verilmesi zorunludur.
(2) En geniş
yüzeyi 10 cm²’den daha küçük olan ambalajlarda veya kaplarda, 9 uncu
maddenin birinci fıkrasının sadece (a), (c), (d), (e) ve (ğ) bentlerinde
yer alan bilgilerin ambalaj veya etiket üzerinde verilmesi zorunludur. Bu
durumda, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen
bilgiler de başka yöntemler kullanılarak veya tüketicinin talep etmesi
durumunda sunulur.
(3) Beslenme
bildirimini gerektiren diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 9
uncu maddenin birinci fıkrasının (j) bendi, Ek-14’te yer alan gıdalar için
zorunlu değildir.
(4) Bileşenler
listesi veya zorunlu beslenme bildirimini gerektiren diğer ilgili mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) ve
(j) bentlerinde atıf yapılan bilgilerin hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren
içeceklerde verilmesi zorunlu değildir.
BEŞİNCİ
BÖLÜM
Zorunlu
Bilgilere İlişkin Hükümler
Gıdanın adı
MADDE 20 – (1)
Gıdanın adı olarak, o gıda için geçerli olan mevzuat hükümlerinde
belirtilen resmî ad kullanılır. Böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın
alışılagelen adı kullanılır. Gıdanın alışılagelen bir adı da yoksa veya bu
ad kullanılmayacaksa, tanımlayıcı bir ad belirlenir.
(2) Gıdanın ithal
edildiği ülkede kullanılan adının, bu madde kapsamında gıdanın adı olarak
kullanılmasına izin verilir. Ancak, bu Yönetmeliğin diğer hükümlerinin ve
özellikle 9 uncu maddede belirtilen bilgiler ile ilgili kuralların
uygulanması sonucunda; son tüketicinin o gıdanın gerçek doğasını anlaması
ve karıştırabileceği diğer gıdalardan ayırt etmesi sağlanamıyorsa, gıdanın
adına yakın bir yerde diğer tanımlayıcı bilgilere yer verilir.
(3) Bu maddenin
ikinci fıkrası hükmüne istisna olarak, ithal edilen gıdanın adı, o gıdanın
bileşimi veya üretimi bakımından son tüketicinin doğru bilgilendirilmesini
sağlamak için yeterli olmayacağı kadar farklı bir gıdaya işaret ediyorsa o
ad kullanılmaz.
(4) Hiçbir ticari
marka veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez.
(5) Gıdanın adı ve
bu ada eşlik edecek bilgiler ile ilgili olarak Ek-15’te yer alan Gıdanın
Adına Eşlik Eden Zorunlu Bilgiler için özel kurallar da uygulanır.
(6) Bu madde,
22/12/2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa aykırı olmamak
kaydıyla uygulanır.
Bileşenler
listesi
MADDE 21 –
(1) Bileşenler listesi, “bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu
kelimeleri içeren uygun bir başlıkla verilir. Gıdanın bütün bileşenleri,
üretim sırasında kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu
listede yer alır.
(2) Bileşenler,
uygulanabildiği durumlarda, 20 nci madde ile Ek-15’te yer alan kurallara
uygun olarak kendi özel adları ile belirtilir.
(3) Tasarlanmış
nanomateryal formunda bulunan bütün bileşenler, bileşenler listesinde açık
bir şekilde belirtilir. Bu tür bileşenlerin adlarını takiben parantez
içinde ‘nano’ kelimesine yer verilir.
(4) Kalıntılar
‘bileşen’ olarak kabul edilmez.
(5) Bu maddenin
birinci ve ikinci fıkralarının uygulanmasına ilişkin kurallar, Ek-4’te yer
almaktadır.
Bileşenler
listesine ilişkin istisnalar
MADDE 22 –
(1) Aşağıdaki gıdalarda bileşenler listesinin bulunması zorunlu değildir:
a) Soyulmamış,
doğranmamış veya benzeri bir işlemden geçirilmemiş, kök/yumru olanlar da
dâhil taze meyve ve sebzeler.
b) Tanımından
karbonatlı olduğu anlaşılan karbonatlı sular.
c) Başka bir
bileşen ilave edilmemiş olması koşulu ile sadece tek bir temel üründen elde
edilen fermantasyon sirkeleri.
ç) Üretimleri için
elzem olan laktik ürünler, gıda enzimleri ve mikroorganizma kültürleri
dışında bir bileşen ilave edilmemiş olan tereyağı, fermente süt ürünleri ve
kremalar.
d) Taze peynirler
ve eritme peynirleri hariç olmak üzere, üretimleri için elzem olan laktik
ürünler, gıda enzimleri ve mikroorganizma kültürleri ve tuz dışında bir
bileşen ilave edilmemiş olan peynirler.
e) Gıdanın adı ile
bileşenin adının aynı olması veya gıdanın adının, bileşenin doğasını açıkça
tanımlaması durumunda tek bir bileşenden oluşan gıdalar.
Gıda
bileşenlerinin bileşenler listesinde belirtilmesine ilişkin istisnalar
MADDE 23 –
(1) 24 üncü maddenin hükümleri saklı kalmak kaydıyla, aşağıdaki gıda
bileşenlerinin bileşenler listesinde yer alması zorunlu değildir:
a) Bir bileşenin,
üretim işlemi sırasında geçici olarak ortamdan uzaklaştırılan ve daha sonra
orijinal miktarını aşmayacak şekilde yeniden ortama dâhil edilen
bileşenleri.
b) Gıdadaki
varlığı, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğinde geçen
taşınma prensibi çerçevesinde, yalnızca bu gıdanın içerdiği bir ya da daha
fazla bileşenden kaynaklanan ve son üründe teknolojik fonksiyonu bulunmayan
gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri.
c) İşlem
yardımcısı olarak kullanılan gıda katkı maddeleri ve gıda enzimleri.
ç) Gıda katkı
maddesi olmayan ancak taşıyıcılar gibi aynı şekilde ve aynı amaçla ve
kesinlikle gerekli miktarlarda kullanılan taşıyıcılar ve maddeler.
d) Gıda katkı
maddesi olmayan ancak işlem yardımcıları gibi aynı şekilde ve aynı amaçla
kullanılan ve değişmiş bir formda da olsa son üründe bulunan maddeler.
e) Konsantre veya
kurutulmuş formda kullanılan bir bileşenin yeniden eski haline getirilmesi
amacı ile üretim işlemi sırasında kullanılan su.
f) Sıvı ortam
içinde sunulan gıdalarda sıvı ortam olarak kullanılan, ancak normal olarak
gıda ile birlikte tüketilmeyen su.
Alerjiye veya
intoleransa neden olan belirli madde veya ürünlerin bildirimi
MADDE 24 –
(1) Gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan ve değişmiş bir
formda da olsa son üründe bulunan ve Ek-1’de yer alan herhangi bir bileşen
ya da işlem yardımcısı veya bu ekte yer alan alerjiye veya intoleransa neden
olan bir maddeden ya da üründen elde edilen herhangi bir bileşen ya da
işlem yardımcısı ile ilgili bilgiler aşağıdaki kurallara göre belirtilir:
a) Bu bilgiler,
Ek-1’de yer alan madde veya ürün adları açık bir şekilde kullanılarak ve 21
inci maddenin birinci fıkrasına uygun olarak bileşenler listesinde
belirtilir.
b) Bileşenler
listesinde Ek-1’de belirtildiği şekilde yer alan madde veya ürün adları, bu
bilgiyi listenin geri kalan bölümünden açıkça ayıran bir yazı dizgisi
vasıtasıyla (örneğin, punto, stil veya arka plan rengi aracılığıyla)
vurgulanır.
c) Eğer gıdanın
bileşenler listesi yok ise alerjiye veya intoleransa neden olan bileşenler
veya işlem yardımcılarına ilişkin bilgiler, Ek-1’de yer alan madde veya
ürün adlarını takiben “içerir” kelimesi kullanılarak belirtilir.
ç) Eğer gıdanın
içinde bulunan birkaç bileşen veya işlem yardımcısı Ek-1’de yer alan tek
bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem
yardımcısının her biri için açık bir şekilde etiketleme yapılır.
d) Eğer gıdanın adı
Ek-1’de yer alan madde veya ürüne açık bir şekilde atıfta bulunuyorsa, söz
konusu bileşenin veya işlem yardımcısının bildirimine gerek yoktur.
Bileşenlerin
miktarının bildirimi
MADDE 25 –
(1) Bir gıdanın üretiminde veya hazırlanmasında kullanılan bileşenin veya
bileşen grubunun miktarı aşağıdaki durumlarda belirtilir:
a) İlgili bileşen
veya bileşen grubu, gıdanın adında yer alıyorsa veya tüketici tarafından
genellikle gıdanın adı ile ilişkilendiriliyorsa.
b) İlgili bileşen
veya bileşen grubu, etiket üzerinde kelimeler, resimler veya grafikler ile
vurgulanıyorsa.
c) İlgili bileşen
veya bileşen grubu, gıdanın tanımlanması için ve adından veya görünüşünden
dolayı karıştırılabileceği ürünlerden ayırt edilmesi için zorunlu ise.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasının uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve
belirli bileşenlerin miktarının belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel
durumlar, Ek-5’te yer almaktadır.
Gıdanın net
miktarı
MADDE 26 –
(1) Gıdanın net miktarı, litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram
birimlerinden uygun olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle,
diğer ürünlerde kütle birimleriyle belirtilir.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasının uygulanmasında dikkate alınması gereken kurallar ve net
miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar Ek-6’da yer alır.
Gıdanın tavsiye
edilen tüketim tarihi, son tüketim tarihi ve dondurulduğu tarih
MADDE 27 –
(1) Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre
sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda
son tüketim tarihi, diğer gıdalarda tavsiye edilen tüketim tarihi
belirtilir. Son tüketim tarihi geçmiş olan gıdalar, 5996 sayılı Kanunun 21
inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentlerine göre
güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilir.
(2) Tavsiye edilen
tüketim tarihi veya son tüketim tarihi veya dondurulduğu tarih
bilgilerinden uygun olanı Ek-7’de yer alan kurallara göre belirtilir.
Özel muhafaza
koşulları veya kullanım koşulları
MADDE 28 –
(1) Gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını
gerektirdiği durumlarda, bu koşullar belirtilir.
(2) Gerektiğinde,
gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya
kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman
sınırı belirtilir.
Ticari unvan ve
adres
MADDE 29 –
(1) 8 inci maddenin birinci fıkrasına göre;
a) Gıda hakkında
bilgilendirmeden sorumlu olan gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve
adresi uygun ifadeler kullanılarak belirtilir.
b) İthal ürünlerde
gıda işletmecisi “ithalatçı” olarak belirtilir.
İşletme kayıt
numarasının gösterim şekli
MADDE 30 –
(1) Gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı gıda işletmesinin işletme kayıt
numarası, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe
uygun olarak ve “İşletme kayıt no:…” şeklinde belirtilir. Bu ifadenin
yanında ya işletme kayıt numarasının kendisi ya da etiket üzerinde
bulunduğu yere atıfta bulunan bir ifade yer alır. Atıf yapılan ve/veya
atfın yapıldığı yerde “İKN” kısaltması kullanılabilir.
(2) Kayıt işlemine
tabi olan gıda işletmecisinin birden fazla işletmesi varsa veya birden
fazla işletmede üretim veya ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin veya
ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde
işaretlenmek şartıyla diğer işletmelere ait kayıt numaraları da etikette
yer alabilir.
(3) İşaretlemenin
yapılamadığı durumlarda, gıdanın üretildiği işletmenin işletme kayıt
numarasıyla birlikte uygun bir kodlama sistemi kullanılabilir.
(4) Gıda
İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak
işletme onay numarası alan gıda işletmecilerinin kayıt işlemleri kapsamında
ürün üretmeleri halinde, kayıt numarası alınmadan işletme onay numarası
kullanılacaksa, etiket üzerinde tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda;
işletme onay numarası, “İşletme kayıt no:.:” ifadesini takiben verilir ve
“TR-İl Trafik Plaka No-İşletme Numarası” formatında belirtilir.
Menşe ülke
MADDE 31 –
(1) Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan
açık olarak belirtilir.
(2) Gıdanın menşe
ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi farklı olduğunda, gıdaya eşlik eden
bilgilerin veya bir bütün olarak gıdanın etiketinin o gıdanın ana
bileşeninin gerçek menşe ülkesi hakkında tüketiciyi yanıltacağı durumlarda
aşağıdaki kurallardan birisi uygulanır:
a) Gıdanın ana
bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir.
b) Gıdanın ana
bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu
belirtilir.
(3) Etiket
üzerinde yer alan gıda işletmecisinin adı, ticaret unvanı veya adresi, bu
Yönetmelik kapsamında menşe ülke bildirimi olarak değerlendirilmez.
Kullanım
talimatı
MADDE 32 –
(1) Kullanım talimatı, gıdanın uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak
biçimde belirtilir. Kullanım talimatı verilirken, “kullanım bilgisi”, “hazırlama
talimatı”, “hazırlama bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar
kullanılabilir.
Alkol derecesi
MADDE 33 –
(1) Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan
ürünlerde alkol derecesi, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak
belirtilir.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasında bahsedilen ürünler hariç olmak üzere, hacmen % 1,2’den
fazla alkol içeren içeceklerde gerçek alkol derecesi, Ek-8’de yer alan
kurallara göre belirtilir.
(3) Bu madde
kapsamındaki ürünlerde Ek-2’nin 6 numaralı satırı uygulanmaz.
ALTINCI
BÖLÜM
Beslenme
Bildirimi
Beslenme
bildirimi kurallarına ilişkin istisnalar
MADDE 34 –
(1) Bu bölümde yer alan hükümler takviye edici gıdalara uygulanmaz.
(2) Bu bölümde yer
alan hükümler, özel beslenme amaçlı gıdalar için geçerli olan ilgili
mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydı ile uygulanır.
(3) Bu bölümde yer
alan hükümler 35 inci maddenin beşinci fıkrası saklı kalmak kaydıyla sadece
hazır ambalajlı gıdalar için geçerlidir.
Beslenme
bildiriminin içeriği
MADDE 35 –
(1) Zorunlu beslenme bildirimi aşağıdaki bilgilerden oluşur:
a) Enerji değeri.
b) Yağ, doymuş
yağ, karbonhidrat, şekerler, protein ve tuz miktarları.
c) Tuz içeriğinin
sadece gıdanın doğasında bulunan sodyumdan kaynaklandığı durumlarda bu
duruma ilişkin bir ifade beslenme bildirimine çok yakın bir yerde yer
alabilir.
ç) Diğer mevzuat
hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu maddenin birinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilen bilgilere ilave olarak sadece ilgili gıda kodeksinde
tanımlanan sürülebilir yağ/margarinler, yoğun yağlar, bitkisel yağlar ve bu
yağları içeren gıdaların %2’den fazla trans yağ içermesi durumunda trans
yağ miktarı bildirilir.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasında atıf yapılan zorunlu beslenme bildirimi içeriği, aşağıda
verilen besin öğelerinden birinin veya birkaçının miktarı ile
desteklenebilir:
a) Tekli doymamış
yağ.
b) Çoklu doymamış
yağ.
c) Lif.
ç) Polioller veya
şeker alkol.
d) Nişasta.
e) Ek-9 Bölüm 1’de
yer alan ve gıdada bu ekte tanımlanmış olan belirgin miktarda bulunan
vitamin ve mineraller.
(3) Hazır
ambalajlı bir gıdanın etiketi üzerinde bu maddenin birinci fıkrasında
belirtilen zorunlu beslenme bildiriminin yapılması durumunda, aşağıdaki
bilgiler etiket üzerinde tekrar verilebilir:
a) Enerji değeri
veya
b) Enerji değeri
ile birlikte yağ, doymuş yağ, şekerler ve tuz.
(4) 43 üncü
maddenin birinci fıkrasına istisna olarak; 19 uncu maddenin dördüncü
fıkrasında belirtilen ürünlerin etiketinde beslenme bildirimi yapılması
durumunda bildirimin içeriği sadece enerji değeri ile sınırlı tutulabilir.
(5) 43 üncü
maddenin birinci fıkrasına istisna olarak; 15 inci maddenin üçüncü ve
beşinci fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu fıkralarda belirtilen
gıdalar için beslenme bildirimi yapılması durumunda, bildirimin içeriği
sadece enerji değeri veya enerji değeriyle birlikte sadece yağ, doymuş yağ,
şekerler ve tuz ile sınırlandırılabilir.
Enerji değeri
ve besin öğesi miktarlarının hesaplanması
MADDE 36 –
(1) Enerji değeri, Ek-10’da yer alan enerji değerinin hesaplanması için
çevrim faktörleri kullanılarak hesaplanır.
(2) 35 inci
maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları gıdanın satışa
sunulduğu haline göre verilir. Ancak uygun durumlarda bu bilgiler, gerekli
hazırlama talimatının ayrıntılı olarak verilmesi koşuluyla, gıdanın
tüketime hazır haline göre verilebilir.
(3) Bildirilen
değerler, duruma göre aşağıdaki bilgilere dayanan ortalama değerler olarak
verilir ve ambalaj üzerinde “ortalama değer” olarak belirtilebilir:
a) Üreticinin gıda
analizleri.
b) Kullanılan
bileşenlerin bilinen veya gerçek ortalama değerleri kullanılarak yapılan
hesaplama.
c) Genel olarak
saptanmış ve kabul görmüş veriler kullanılarak yapılan hesaplama.
Gıdanın 100
gramı veya 100 mL’si üzerinden bildirim
MADDE 37 –
(1) 35 inci maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları,
Ek-11’de yer alan ölçü birimleri kullanılarak verilir.
(2) 35 inci
maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları, 100 g veya
100 mL üzerinden verilir.
(3) Vitaminler ve
mineraller ile ilgili bilgiler verildiğinde, bu maddenin ikinci fıkrasında
belirtilen ifade biçimine ilave olarak, 100 g veya 100 mL üzerinden, Ek-9
Bölüm 1’de yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi olarak da
belirtilir.
(4) Enerji değeri
ve 35 inci maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında
belirtilen besin öğesi miktarları, bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen
ifade biçimine ilave olarak, 100 g veya 100 mL üzerinden, Ek-9 Bölüm 2’de
yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi olarak belirtilebilir.
(5) Bu maddenin
dördüncü fıkrası ve/veya 39 uncu madde hükümleri uygulandığında aynı görüş
alanında olmak kaydıyla bu bilgilere çok yakın bir yerde ‘Ortalama bir
yetişkinin referans alım (RA) değeri (8400 kJ / 2000 kcal)’ ifadesine yer
verilir.
Gıdanın bir
porsiyonu veya tüketim birimi üzerinden bildirim
MADDE 38 –
(1) Kullanılan porsiyon büyüklüğü veya tüketim biriminin ve ambalajın
içerdiği porsiyon veya birimlerin adedinin tüketici tarafından kolayca fark
edilebilecek şekilde etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla; 35 inci
maddede atıf yapılan enerji değeri ve besin öğesi miktarları;
a) 37 nci maddenin
ikinci fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave
olarak,
b) Vitamin ve
minerallerin miktarı ile ilgili olarak, 37 nci maddenin üçüncü fıkrasında
belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden bildirime ilave olarak,
c) 37 nci
maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen 100 g veya 100 mL üzerinden
bildirime ilave olarak veya 100 g veya 100 mL üzerinden bildirim yerine,
porsiyon ve/veya
tüketim birimi üzerinden verilebilir.
(2) 37 nci
maddenin ikinci fıkrasına istisna olarak, 35 inci maddenin üçüncü
fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlarda, besin öğelerinin miktarı
ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi sadece
porsiyon veya tüketim birimi üzerinden verilebilir. Bu durumda, enerji
değeri 100 g veya 100 mL üzerinden ve porsiyon veya tüketim birimine göre
verilir.
(3) 37 nci
maddenin ikinci fıkrasına istisna olarak, 35 inci maddenin beşinci
fıkrasında belirtilen durumlarda enerji değeri ve besin öğeleri miktarı
ve/veya Ek-9 Bölüm 2’de yer alan referans alım değerlerinin yüzdesi sadece
porsiyon veya tüketim birimi üzerinden verilebilir.
(4) Porsiyon
büyüklüğü belirlenmiş gıdalar için tek kullanımlık hazır ambalajda sunulan
ancak belirlenmiş porsiyon büyüklüğünün uygulanamadığı gıdalarda tüketim
birimi üzerinden bildirim yapılabilir.
(5) 40 ıncı
maddenin birinci fıkrasına istisna olarak, doğrudan tüketilemeyen ve
tüketici tarafından başka bir gıdanın hazırlanmasında bileşen olarak
kullanılan gıdalarda üreticinin belirlediği porsiyon büyüklükleri
kullanılabilir.
(6) Porsiyon
büyüklüğü veya tüketim birimi beslenme bildirimine çok yakın bir yerde
belirtilir.
Referans alım
(RA) oranı
MADDE 39 –
(1) Enerji değeri ve besin öğesi miktarlarına ait referans alım (RA)
oranları, isteğe bağlı olarak gıdaların etiketinde yer alabilir.
(2) Referans alım
(RA) oranları verilirken Ek-13’te yer alan Beslenme Bildirimi ve Referans
Alım (RA) Oranı gösterim biçimleri kullanılabilir.
(3) Referans alım
(RA) oranları verilirken; tüm bölmelerin rengi, ambalajın zemin rengi ile
kontrast oluşturacak ve aynı tonda tek renk olacak şekilde tasarlanır.
Kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılmaz.
Porsiyon
büyüklüğü ve adedi
MADDE 40 –
(1) Porsiyon büyüklüğü olarak Ek-12’de yer alan miktarlar dikkate alınır.
Bu ekte yer almayan ürünler için porsiyon büyüklükleri Bakanlıkça
belirlenir.
(2) Ambalajdaki
porsiyon adedi belirtilirken tam sayılar ile (1; 2;...; 5;… gibi) ifade
edilir.
(3) Ambalajdaki
porsiyon adedini hesaplamak için gıdanın ambalajı üzerinde belirtilen net
miktarı veya hazırlama talimatı doğrultusunda tüketime hazır hale
getirilmiş olan ürünün net miktarı, Ek-12’de verilen porsiyon büyüklüğüne
bölünür. Elde edilen değer tam sayı değilse, matematiksel olarak tam sayıya
yuvarlanır ve bu durumda porsiyon adedi “yaklaşık …. porsiyon” şeklinde
ifade edilir.
Beslenme
bildiriminin gösterim şekli
MADDE 41 –
(1) 35 inci maddenin birinci ve ikinci fıkralarında atıf yapılan bilgiler,
hepsi aynı görüş alanında olacak şekilde, açık bir format kullanılarak ve
Ek-11’de yer alan gösterim biçimine ve sıralamaya göre verilir.
(2) 35 inci
maddenin birinci ve ikinci fıkralarında atıf yapılan bilgiler, tablo
formunda hizalanmış sayılarla verilir. Eğer etiket yüzeyi müsait değilse,
bilgiler lineer formda verilir.
(3) 35 inci
maddenin üçüncü fıkrasının uygulanması durumunda bu fıkrada atıf yapılan
bilgiler, temel görüş alanı içinde ve 16 ncı maddenin ikinci fıkrasına
uygun punto büyüklüğü kullanılarak verilir. Bu bilgiler, bu maddenin ikinci
fıkrasında belirlenen formlardan farklı bir formda verilebilir.
(4) 35 inci
maddenin dördüncü fıkrasında atıf yapılan bilgiler bu maddenin ikinci
fıkrasında belirlenen formlardan farklı bir formda verilebilir.
(5) Gıdanın enerji
değerinin veya besin öğesinin/öğelerinin miktarının ihmal edilebilir
düzeyde olduğu durumlarda, bu öğelerle ilgili bilgiler yerine “İhmal
edilebilir miktar(lar)da …. içerir” veya benzeri bir ifadeye yer
verilebilir ve beslenme bildirimi yapılmışsa, söz konusu ifade bildirime
çok yakın bir yerde bulundurulur.
İlave ifade
biçimleri ve gösterim şekli
MADDE 42 –
(1) 37 nci maddenin ikinci ve dördüncü fıkralarında ve 38 inci maddede
belirtilen formlar ile 41 inci maddenin ikinci fıkrasında atıf yapılan
gösterim şekline ilave olarak; 35 inci maddede atıf yapılan enerji değeri
ve besin öğesi miktarları, aşağıdaki koşulların sağlanması kaydıyla,
kelimeler veya sayıların yanı sıra başka gösterim şekilleri ve/veya grafik
formlar veya semboller kullanılarak verilebilir:
a) Doğru ve
bilimsel olarak geçerli tüketici araştırması sonuçlarına dayanır ve 7 nci
maddede atıf yapıldığı gibi tüketiciyi yanıltıcı olamaz.
b) İlgili
taraflarla yapılan müzakerelerin sonucuna göre geliştirilir.
c) Gıdanın, enerji
ve besin öğeleri açısından beslenmedeki katkısını veya önemini kavramada
tüketiciye kolaylık sağlar.
ç) Bu gösterim
veya sunum formlarının ortalama tüketici tarafından anlaşılır olduğuna dair
bilimsel olarak geçerli kanıtlarla desteklenir.
d) Farklı gösterim
şekillerinin kullanılması durumunda, Ek-9’da verilen referans alım
değerlerine veya bunların olmaması durumunda, enerji veya besin öğeleri
alımı hakkında genel olarak kabul edilmiş bilimsel önerilere dayandırılır.
e) Tarafsız ve
adil olur.
f) Uygulandığında
malların serbest dolaşımını engellemez.
YEDİNCİ
BÖLÜM
İsteğe
Bağlı Bilgilendirme
İsteğe bağlı
bilgilendirme ile ilgili kurallar
MADDE 43 – (1)
9 uncu ve 10 uncu maddelerde atıf yapılan bilgilerin verilmesinin zorunlu
olmadığının belirtildiği ve bu bilgilerin isteğe bağlı olarak verildiği
durumlarda, bilgilendirme, Yönetmeliğin beşinci ve altıncı bölümünde
belirtilen koşullara uygun olur.
(2) İsteğe bağlı
olarak verilen bilgiler için aşağıdaki kurallar uygulanır:
a) 7 nci maddeye
uygun olarak tüketiciyi yanıltıcı olamaz.
b) Tüketici için
belirsiz ve karışık olamaz.
c) Gerektiğinde,
konu ile ilgili bilimsel verilere dayandırılır.
İsteğe bağlı
bilgilendirmenin gösterim şekli
MADDE 44 –
(1) İsteğe bağlı bilgilendirme, gıda hakkında zorunlu bilgilendirme için
uygun olan alanları kaplayacak şekilde yapılamaz.
Gluten ile
ilgili isteğe bağlı bilgilendirme
MADDE 45 –
(1) Glutenin gıdadaki yokluğu veya azaltılmış varlığı hakkında tüketiciyi
bilgilendirmek amacıyla sadece Ek-16’da yer alan Glutenin Gıdadaki Yokluğu
veya Azaltılmış Varlığına İlişkin İzin Verilen İfadeler ve Bunların
Koşulları kullanılır.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrasında atıf yapılan bilgilere ilave olarak ‘gluten intoleransı
olan bireyler için uygundur’ veya ‘çölyak hastaları için uygundur’
ifadeleri kullanılabilir.
(3) Gıda; gluten
içeren bir veya daha fazla bileşeninin gluten içeriği azaltılarak veya
gluten içeren bileşenleri doğal olarak glutensiz olan diğer bileşenler ile
ikame edilerek özel olarak üretilmiş, hazırlanmış ve/veya işlemden
geçirilmiş ise bu maddenin birinci fıkrasında atıf yapılan bilgilere ilave
olarak ‘gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle
edilmiştir’ veya ‘çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiştir’
ifadeleri kullanılabilir.
Bebek
formülleri ve devam formülleri
MADDE 46 –
(1) İlgili gıda kodeksinde tanımlanan bebek formülleri ve devam
formüllerinde glutenin yokluğu veya azaltılmış varlığı hakkında
bilgilendirme yapılamaz.
SEKİZİNCİ
BÖLÜM
Çeşitli
ve Son Hükümler
Özel etiketleme
kuralları
MADDE 47 – (1)
Bu Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla, belirli bir gıda veya gıda
grubu için hazırlanan gıda kodeksi kapsamında bu gıdalara özel ilave
etiketleme kuralları belirlenebilir.
Uygulamaya ilişkin
ilave düzenlemeler
MADDE 48 –
(1) Gerek görüldüğünde bu Yönetmelik hükümlerinin uygulamasına yönelik
hazırlanacak talimat veya kılavuzlar, Bakanlık internet sitesinde
yayımlanır.
(2) Gıda hakkında
bilgilendirme mevzuatı kapsamında halk sağlığı üzerine etki etmesi muhtemel
tedbirler Bakanlık tarafından değerlendirilir.
Ürün doğrulama
ve takip sistemi
MADDE 49 –
(1) Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda, belirli gıda veya gıda gruplarına
yönelik olarak ürünün izlenebilirliğini temin etmek amacıyla, etiketlerde
ürün takip sisteminin uygulanmasına ilişkin özel uygulamalar yapabilir veya
yaptırabilir.
(2) Bakanlık
tarafından belirlenen ürün takip sisteminin uygulanacağı gıda veya gıda
grupları ile uygulama süresi Bakanlık tarafından belirlenerek Bakanlık internet
sitesinde yayımlanır.
Avrupa Birliği
mevzuatına uyum
MADDE 50 –
(1) Bu Yönetmelik, Tüketicilerin Gıdalar Hakkında Bilgilendirilmesine
İlişkin 25 Ekim 2011 tarihli ve (AT) 1169/2011 sayılı Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Tüzüğü dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum
çerçevesinde hazırlanmıştır.
İdari yaptırım
MADDE 51 –
(1) Bu Yönetmeliğe aykırı davrananlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili
maddelerine göre idari yaptırım uygulanır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 52 –
(1) 29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği yürürlükten
kaldırılmıştır.
Atıflar
MADDE 53 –
(1) 52 nci madde ile yürürlükten kaldırılan yönetmeliğe yapılan atıflar bu
Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Uyum
zorunluluğu
GEÇİCİ MADDE 1
– (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce faaliyet göstermekte olan
gıda işletmecileri 31/12/2019 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine
uymak zorundadır. 31/12/2019 tarihinden önce etiketlenen veya piyasaya arz
edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada bulunabilir.
(2) Bu maddenin
birinci fıkrası hükümlerine istisna olarak, bu Yönetmelik ile yürürlükten
kaldırılan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine uygun olmayan
31/12/2015 tarihinden önce tescil başvurusu yapılmış veya tescillenmiş
ticari marka veya marka bulunduran gıdalar, 31/12/2019 tarihine kadar bu
Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır. 31/12/2019 tarihinden önce
etiketlenen veya piyasaya arz edilen gıdalar raf ömrü sonuna kadar piyasada
bulunabilir.
(3) Bu maddenin
birinci ve ikinci fıkraları hükümleri ithal edilen gıdaların etiketleri
için de geçerlidir.
(4) Bu
Yönetmeliğin tanımlama işareti ile ilgili hükümlerinin uygulanmasında, Gıda
İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik kapsamında verilen
geçiş sürelerine uyulur.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2
– (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren
gıda işletmecileri bu Yönetmelik hükümlerine uyum sağlayıncaya kadar,
29/12/2011 tarihli ve 28157 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği hükümlerine uyarlar.
Yürürlük
MADDE 54 –
(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 55 –
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Ekleri için tıklayınız
|