ÇALIŞANLARIN
GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK
BİRİNCİ
BÖLÜM
Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, çalışanların gürültüye maruz kalmaları sonucu oluşabilecek
sağlık ve güvenlik risklerinden, özellikle işitme ile ilgili risklerden
korunmaları için asgari gereklilikleri belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki işyerlerinde uygulanır.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine ve 9/1/1985
tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak ve 6/2/2003 tarihli ve 2003/10/EC sayılı
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) En yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü
basıncının tepe değerini,
b) Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 µPa]: TS 2607 ISO
1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli
gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için
zaman ağırlıklı ortalamasını,
c) Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999
standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet
düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman
ağırlıklı ortalamasını,
d) Kanun: 6331 sayılı İş Sağlığı
ve Güvenliği Kanununu,
ifade
eder.
İKİNCİ
BÖLÜM
Maruziyet Değerleri ve İşverenlerin
Yükümlülükleri
Maruziyet
eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri
MADDE 5 – (1) Bu
Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet eylem
değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda
verilmiştir:
a) En düşük maruziyet
eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A)
veya (Ptepe) = 112 Pa
[135 dB(C) re. 20 µPa] (20 µPa referans alındığında 135
dB (C) olarak hesaplanan değer).
b) En yüksek maruziyet
eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A)
veya (Ptepe) = 140 Pa
[137 dB(C) re. 20 µPa].
c) Maruziyet
sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A)
veya (Ptepe) = 200 Pa
[140 dB(C) re. 20 µPa].
(2) Maruziyet
sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin
tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu
etkisi de dikkate alınır.
(3) Maruziyet
eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
(4) Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık
gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet
sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin
uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi
yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi
kullanılabilir. Bu işlerde;
a) Yeterli ölçümle tespit edilen
haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini
aşamaz.
b) Bu işlerle ilgili risklerin en
aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.
Maruziyetin
belirlenmesi
MADDE 6 – (1) İşveren, çalışanların
maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk
değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gereken
durumlarda gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti
belirler.
(2) Gürültü ölçümünde kullanılacak
yöntem ve cihazlar;
a) Özellikle ölçülecek olan
gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel
faktörler ve ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun
olur.
b) Gürültü maruziyet
düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile 5 inci
maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar
verilebilmesine imkan sağlar.
c) Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.
(3) Değerlendirme ve ölçüm
sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş müfettişlerinin denetimlerinde
istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.
Risklerin değerlendirilmesi
MADDE 7 – (1) İşveren; 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca
işyerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde, gürültüden
kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken;
a) Anlık darbeli gürültüye maruziyet dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
b) Maruziyet
sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine,
c) Başta özel politika gerektiren
gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve
güvenliklerine olan etkilerine,
ç) Teknik olarak elde edilebildiği
durumlarda, işle ilgili ototoksik maddeler ile
gürültü arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki etkileşimlerin,
çalışanların sağlık ve güvenliğine olan etkisine,
d) Kaza riskini azaltmak için
kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı sinyalleri ve
diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine
olan dolaylı etkisine,
e) İş ekipmanlarının
gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan sağlanan
bilgilerine,
f) Gürültü emisyonunu
azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,
g) Gürültüye maruziyetin,
işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam edip
etmediğine,
ğ) Sağlık gözetiminde elde
edinilen güncel bilgilere,
h) Yeterli korumayı sağlayabilecek
kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına,
özel önem
verir.
Maruziyetin
önlenmesi ve azaltılması
MADDE 8 – (1) İşveren,
risklerin kaynağında kontrol edilebilirliğini ve teknik gelişmeleri dikkate
alarak, gürültüye maruziyetten kaynaklanan risklerin
kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar ve 8, 9, 10 ve 11
inci maddelere göre hangi tedbirlerin alınacağını belirler.
(2) İşveren, maruziyetin
önlenmesi veya azaltılmasında, Kanunun 5 inci maddesinde yer alan risklerden
korunma ilkelerine uyar ve özellikle;
a) Gürültüye maruziyetin
daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi,
b) Yapılan işe göre mümkün olan en
düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının
seçilmesi,
c) İşyerinin ve çalışılan yerlerin
uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,
ç) İş ekipmanını
doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve
eğitimin verilmesi,
d) Gürültünün teknik yollarla
azaltılması ve bu amaçla;
1) Hava yoluyla yayılan
gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve benzeri yöntemlerle
azaltılması,
2) Yapı elemanları yoluyla iletilen
gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri yöntemlerle azaltılması,
e) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş
ekipmanları için uygun bakım programlarının
uygulanması,
f) Gürültünün, iş organizasyonu
ile azaltılması ve bu amaçla;
1) Maruziyet
süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,
2) Yeterli dinlenme aralarıyla
çalışma sürelerinin düzenlenmesi,
hususlarını
göz önünde bulundurur.
(3) İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde,
işveren;
a) Bu maddede belirtilen önlemleri
de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için
teknik veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem planı
oluşturur ve uygulamaya koyar.
b) Gürültüye maruz kalınan çalışma
yerlerini uygun şekilde işaretler. İşaretlenen alanların sınırlarını
belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara girişlerin kontrollü
yapılmasını sağlar.
(4) İşveren, çalışanların
dinlenmesi için ayrılan yerlerdeki gürültü düzeyinin, bu yerlerin kullanım
şartları ve amacına uygun olmasını sağlar.
(5) İşveren, bu Yönetmeliğe göre
alınacak tedbirlerin, Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca özel politika gerektiren
gruplar ile kadın çalışanların durumlarına uygun olmasını sağlar.
Kişisel korunma
MADDE 9 – (1) Gürültüye maruziyetten kaynaklanabilecek riskler, 8 inci maddede belirtilen
tedbirler ile önlenemiyor ise işveren;
a) Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aştığında, kulak koruyucu
donanımları çalışanların kullanımına hazır halde bulundurur.
b) Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri
aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından kullanılmasını
sağlar ve denetler.
c) Kulak koruyucu donanımların
kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve bu madde gereğince
alınan kişisel korunma tedbirlerinin etkinliğini kontrol eder.
(2) İşveren tarafından sağlanan
kulak koruyucu donanımlar;
a) 2/7/2013
tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik ve
29/11/2006 tarihli ve 26361 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği hükümlerine uygun olur.
b) İşitme ile ilgili riski ortadan
kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir.
c) Çalışanlar tarafından doğru
kullanılır ve korunur.
ç) Çalışana tam olarak uyar.
d) Hijyenik şartların gerektirdiği
durumlarda çalışana özel olarak sağlanır.
Maruziyetin
sınırlandırılması
MADDE 10 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet
sınır değerlerini aşamaz. Bu Yönetmelikte belirtilen bütün kontrol
tedbirlerinin alınmasına rağmen, 5 inci maddede belirtilen maruziyet
sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren;
a) Maruziyeti,
sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır.
b) Maruziyet
sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek
amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri gözden geçirerek yeniden
düzenler.
Çalışanların bilgilendirilmesi
ve eğitimi
MADDE 11 – (1) İşveren,
işyerinde 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet
eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin üzerindeki gürültüye maruz kalan
çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti
ile ilgili olarak ve özellikle;
a) Gürültüden kaynaklanabilecek
riskler,
b) Gürültüden kaynaklanabilecek
riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan tedbirler ve bu
tedbirlerin uygulanacağı şartlar,
c) 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerleri ve maruziyet
eylem değerleri,
ç) Gürültüden kaynaklanabilecek
risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün sonuçları ile bunların önemi,
d) Kulak koruyucularının doğru
kullanılması,
e) İşyerinde gürültüye bağlı
işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden yapılacağı,
f) Bakanlıkça sağlık gözetimine
ilişkin çıkarılacak ilgili mevzuat hükümlerine ve 13 üncü maddeye göre,
çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık
gözetiminin amacı,
g) Gürültü maruziyetini
en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları,
hususlarında
bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar.
Çalışanların görüşlerinin
alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 12 – (1) İşveren, bu
Yönetmeliğin kapsadığı konularda ve özellikle;
a) 7 nci
maddeye göre gerçekleştirilecek olan risk değerlendirmesi,
b) 8 inci maddeye göre risklerin
ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve
uygulanacak tedbirler,
c) 9 uncu maddede belirtilen kulak
koruyucularının seçilmesi,
hususlarında
çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.
Sağlık gözetimi
MADDE 13 – (1) Gürültüye
bağlı olan herhangi bir işitme kaybında erken tanı konulması ve çalışanların
işitme kabiliyetinin korunması amacıyla;
a) İşveren;
1) Kanunun 15 inci maddesine göre
gereken durumlarda,
2) İşyerinde gerçekleştirilen risk
değerlendirmesi sonuçlarına göre gerekli görüldüğü hallerde,
3) İşyeri hekimince belirlenecek
düzenli aralıklarla,
çalışanların
sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
b) 5 inci maddede belirtilen en
yüksek maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye
maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri işverence yaptırılır.
c) Risk değerlendirmesi ve ölçüm
sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, 5 inci maddede
belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aşan
gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri yaptırılabilir.
(2) İşitme ile ilgili sağlık
gözetimi sonucunda, çalışanda tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü
nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde;
a) Çalışan, işyeri hekimi
tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.
b) İşveren;
1) İşyerinde yapılan risk
değerlendirmesini gözden geçirir.
2) Riskleri önlemek veya azaltmak
için alınan önlemleri gözden geçirir.
3) Riskleri önlemek veya azaltmak
için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi
gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.
4) Benzer biçimde gürültüye maruz
kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden geçirilmesini ve düzenli bir
sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Çeşitli
ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan
yönetmelik
MADDE 14 – (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Gürültü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.