YÜKSEKÖĞRETİM
KURUMLARINDA YABANCI DİL ÖĞRETİMİ VE YABANCI DİLLE ÖĞRETİM YAPILMASINDA
UYULACAK ESASLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, yükseköğretim kurumlarında yabancı dil öğretimine ve
yabancı dille öğretimin amaç, kapsam, uygulama ve değerlendirme hususlarına
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu
Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa tabi olarak
kurulan yükseköğretim kurumlarında yapılan her türdeki yabancı dil öğretimi ve
yabancı dille öğretimi kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu
Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 5 inci
maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi, 44 üncü ve 49 uncu maddeleri ile
14/10/1983 tarihli ve 2923 sayılı Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi ile Türk
Vatandaşlarının Farklı Dil ve Lehçelerinin Öğrenilmesi Hakkında Kanunun 3 üncü
maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu
Yönetmelikte geçen;
a) İsteğe bağlı hazırlık sınıfı:
Öğrencilerin kayıtlı olduğu, öğretim dili tamamen Türkçe olan programın ilk
yarıyılından önce talepleri halinde alacağı yabancı dil eğitimini,
b) Kısmen yabancı dil eğitimi:
Programda verilen derslerin toplam kredisinin en az %30’unun yabancı dilde
verildiği eğitimi,
c) Seviye tespit sınavı:
Öğrencinin hazırlık sınıfı eğitimine hangi düzeyden devam edeceğini belirleyen
sınavı,
ç) Türkiye Yükseköğretim
Yeterlilikler Çerçevesi: Avrupa ve Türkiye Yeterlilikler Çerçeveleri ile uyumlu
olacak şekilde tasarlanan ve yükseköğretim düzeylerine yönelik eğitim ve
öğretim programlarını içeren yeterlilikler çerçevesini,
d) Yabancı dilde eğitim:
Programın öğretim müfredatının tamamının yabancı dilde verildiği eğitimi,
e) Yeterlilik sınavı: Öğrencinin
program için istenen yabancı dil düzeyi ile yeterliliğine sahip olup olmadığını
veya yabancı dil yeterliliğini kazanıp kazanmadığını ölçen sınavları,
f) Zorunlu hazırlık sınıfı:
Öğretim dili tamamen veya kısmen yabancı dil olan programlarda öğrencinin devam
etmek zorunda olduğu yabancı dil eğitimini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Yabancı Dil Öğretimi ve
Denetim
Yabancı dil öğretiminin ve
yabancı dilde öğretimin amacı
MADDE 5 – (1) Yabancı dil
öğretiminin amacı, öğrenciye aldığı yabancı dilin temel kurallarını öğretmeyi,
yabancı dil kelime haznelerini geliştirmeyi, yabancı dilde okuduğunu ve
duyduğunu anlayabilmeyi ve kendisini sözlü veya yazılı olarak ifade edebilmeyi;
yabancı dilde öğretimin amacı ise önlisans, lisans ve lisansüstü diploma
programı mezunlarının alanlarına ilişkin yabancı dil yeterliliklerini
kazanmalarını sağlamaktır.
Yabancı dil yeterlilik ve
seviye tespit sınavları
MADDE 6 – (1) Öğretim dili
kısmen veya tamamen yabancı dilde olan yükseköğretim programına ilk defa kayıt
yaptıran öğrenciler, kayıt yaptırdığı öğretim yılının başında, yükseköğretim
kurumları tarafından düzenlenen yabancı dil seviye tespit ve/veya yeterlilik
sınavına tabi tutulurlar. Yükseköğretim kurumları, senato kararı ile yabancı
dil seviye tespit sınavı ile yeterlilik sınavını tek bir sınav veya ayrı ayrı
sınavlar halinde uygulayabilir.
(2) Yabancı dil yeterlilik
ve/veya seviye tespit sınavından alınan puana göre öğrencinin yabancı dil
hazırlık sınıfından muaf olup olmadığı ile yabancı dil hazırlık sınıfında hangi
seviyeden öğrenim göreceği belirlenir.
(3) Aşağıdaki öğrenciler yabancı
dil seviye tespit ve yeterlilik sınavından muaftır:
a) En az son üç yılında, öğretim
dili olarak belirlenen yabancı dilin anadili olarak konuşulduğu bir ülkede o
ülke vatandaşlarının devam ettiği ortaöğretim kurumlarında eğitim görüp
ortaöğrenimini bu kurumlarda tamamlayanlar.
b) Yükseköğretim Kurulu
tarafından kabul edilen merkezi yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul
edilen uluslararası yabancı dil sınavlarında yükseköğretim kurumu senatosunun
belirlediği puanla başarılı olanlar.
(4) Üçüncü fıkranın (b) bendi
kapsamına giren sınavlarda alınan puanın değerlendirmeye alınabilmesi için,
sınavı yapan ilgili kurumlar tarafından belirlenen sınav geçerlilik süresi esas
alınır. Sınavın geçerlilik süresinin belli olmaması halinde bu süre
Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenir.
Zorunlu yabancı dil dersleri
MADDE 7 – (1) Öğretim dili
Türkçe olan bir yükseköğretim programına ilk defa kayıt yaptıran öğrencilerin,
2547 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi gereğince
verilmesi zorunlu olan yabancı dil derslerinden muaf olup olmayacağı,
yükseköğretim kurumlarının senato kararıyla bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde
belirtilen seviye tespit ve/veya yeterlik sınavı ile tespit edilebileceği gibi,
ayrı bir zorunlu yabancı dil muafiyet sınavı uygulayarak da tespit edilebilir.
Muafiyet şartlarını yerine getirmeyen öğrenciler bu dersleri almak ve başarmak
zorundadırlar.
(2) Zorunlu yabancı dil dersleri,
Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikleri Çerçevesinde o düzey için öngörülen
yabancı dil bilgi düzeyini karşılayacak şekilde en az iki yarıyıl olarak
programlanır.
(3) Zorunlu yabancı dil
derslerinden muaf olan veya bu dersleri almış ve başarılı olmuş öğrenciler için
daha sonraki yarıyıllarda seçmeli yabancı dil dersleri açılabilir.
Yabancı dille öğretim ve
yabancı dil hazırlık sınıfı
MADDE 8 – (1)
Yükseköğretim kurumlarında önlisans, lisans veya lisansüstü programlarda senato
kararı ve Yükseköğretim Kurulunun onayı alınarak kısmen veya tamamen yabancı
dilde eğitim verilebilir. Bu programlarda zorunlu hazırlık sınıfı açılır.
Hazırlık sınıfı, yükseköğretim kurumları arasında düzenlenen protokole
istinaden, Yükseköğretim Kurulunun onayı ile kabul edilen bir başka
yükseköğretim kurumunda da açılabilir.
(2) Öğretim dili tamamen Türkçe
olan programlarda, meslekî yabancı dil dersleri verilebilir. Bu programlarda
zorunlu yabancı dil hazırlık sınıfı açılamaz ancak yükseköğretim kurumunun
senato kararı ile isteğe bağlı yabancı dil hazırlık sınıfı açılabilir.
(3) Yükseköğretim kurumları
senatoları, hazırlık sınıfı veya başka yollarla yabancı dil yeterliliğinin
kazandırılması ve yabancı dil bilgi düzeyinin ölçülmesine ilişkin düzenlemeleri
belirler.
(4) Kısmen veya tamamen yabancı
dilde eğitim veren programlarda;
a) Hazırlık sınıfı uygulanması
zorunludur.
b) Yabancı dil yeterlilik ve/veya
seviye tespit sınavında başarılı olanlar ile sınavdan muaf olanlar hariç olmak
üzere önlisans, lisans veya lisansüstü programlara kayıt yaptırmış olan
öğrenciler yabancı dil hazırlık sınıfına devam etmekle yükümlüdürler. Ancak
kendi imkânları ile yabancı dil öğrenmek isteyen öğrencilerden, yükseköğretim
kurumunun belirlediği sınavlardan başarılı olmak şartıyla ilgili yönetim
kurulunun kararı ile devam mecburiyeti aranmayabilir.
c) Hazırlık sınıfını iki yıl
içinde başarı ile tamamlayamayan öğrencilerin programdan ilişiği kesilir.
(5) Bir programda yabancı dille
eğitim verilebilmesi veya hazırlık sınıfı açılabilmesi için;
a) En fazla otuz öğrencinin
öğrenim görebileceği yabancı dil hazırlık sınıfı dersliklerinin yeterli düzeyde
işitsel veya işitsel ve görsel araç ve gereçlerle donatılmış olması,
b) Yabancı dil öğretimi için
gerekli olan ders araçlarının yeterli miktarda mevcut olması,
c) Kısmen yabancı dilde eğitim
veren programlar için yedinci fıkradaki şartları taşıyan;
1) Lisansüstü programlarda,
Yükseköğretim Kurulunun lisansüstü eğitim verilebilmesi için aradığı, alanında
asgarî öğretim üyesi sayısı kadar öğretim üyesinin yükseköğretim kurumuna,
2) Bölüm olarak öğrenci alan lisans
programlarında, her bir program için alanında en az üçü öğretim üyesi olmak
üzere kadrolu dört öğretim elemanının; fakülte olarak öğrenci alan lisans
programlarında ise Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen sayıda öğretim
üyesi ve öğretim elemanının talep edilen fakülteye,
3) Önlisans programlarında ise
her bir program için en az biri lisansüstü dereceye sahip alanında en az üç
öğretim elemanının talep edilen programa,
2547 sayılı Kanun ve ilgili
mevzuat hükümlerine göre atamasının yapılmış olması,
ç) Tamamen yabancı dilde eğitim
veren programlar için yedinci fıkradaki şartları taşıyan;
1) Bölüm veya programa ilk defa
öğrenci alımında Yükseköğretim Kurulu tarafından aranan alanında kadrolu asgarî
öğretim üyesinin/elemanının tamamının,
2) Eğitime başladıktan sonra
öğretim dili değiştirilmek istenen programlarda ise bölüm kadrosundaki öğretim
üyelerinin/elemanlarının tamamının,
2547 sayılı Kanun ve ilgili
mevzuat hükümlerine göre atamasının yapılmış olması,
gerekir.
(6) Zorunlu ve isteğe bağlı
hazırlık sınıfı açılabilmesi için her 30 öğrenci için ilgili dilde en az bir
yabancı dil okutmanının 2547 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre
atamasının yapılmış olması gerekir.
(7) Yükseköğretim kurumlarında
yabancı dille verilen derslerin bu dile hâkim olan öğretim elemanları
tarafından ve bu dille verilmesi sağlanır. Bu programlarda ancak aşağıdaki
şartlardan birini taşıyan öğretim elemanları yabancı dilde ders verebilirler:
a) Türkçe dışındaki öğretim
dilinin, öğretim elemanının anadili olması.
b) Öğretim elemanının lisans veya
doktora öğreniminin tamamını öğretimin verileceği dilin anadil olarak
konuşulduğu ülkede bu dille verildiği bir programda tamamlamış olması.
c) Öğretimin verileceği dilin
resmî dil olarak kabul edildiği bir ülkedeki, Yükseköğretim Kurulu tarafından
tanınan ve ülkenin resmî dilinde eğitim veren yükseköğretim kurumlarının
birinde toplamda en az bir yıl (iki yarıyıl) öğretim elemanı olarak çalışmış ve
ders vermiş olması, bu durumu ilgili yükseköğretim kurumundan resmî olarak belgelendirmiş
olması ve ilgili yükseköğretim kurumundan ayrılmasının üzerinden en fazla iki
yıl geçmiş olması.
ç) Yükseköğretim Kurulu
tarafından kabul edilen merkezî yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul
edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından yüz tam puan üzerinden asgarî
seksen puanla başarılı olması. (Çalışılan yükseköğretim kurumundan ayrılan ve
iki yıldan fazla öğretim elemanlığına ara verenlerin başka bir yükseköğretim
kurumuna öğretim elemanı olarak geçişinde de söz konusu merkezi yabancı dil
sınav puanlarına ilişkin belgeleri ilgili merkezi sınavın geçerlilik süresine
göre yeniden ibraz etmeleri gerekir.)
(8) Yükseköğretim kurumları,
öğretim elemanlarının yabancı dilde ders verebilmesine ilişkin yetkinliğini
ölçmek ve karar vermek için yedinci fıkranın (ç) bendinde yer alan asgarî
puanların üzerinde puan belirleyebilir ve deneme dersi de dâhil ilave şartlar
getirebilir.
(9) Yabancı dil hazırlık
sınıfında yarıyıllık ve yıllık ders kredileri, Türkiye Yükseköğretim
Yeterlilikleri Çerçevesinde öğrencinin hazırlık sınıfına başlangıçtaki yabancı
dil düzeyi de dikkate alınarak yükseköğretim kurumunun yetkili kurulları
tarafından belirlenir.
Hazırlık sınıfında geçirilen
süre, öğrencinin önlisans, lisans veya lisansüstü öğrenim programında görmekle
yükümlü olduğu derslere ilişkin kredi saatleri bakımından dikkate alınmaz.
(10) 6 ncı madde hükümlerine göre
yabancı dil yeterlilik ve/veya seviye tespit sınavından başarılı olanlar ve
sınavdan muaf olanlar ile yabancı dil hazırlık sınıfına devam edip yarıyıl veya
yıl sonunda yapılan yabancı dil sınavında başarılı olan öğrenciler, yabancı
dille verilen önlisans, lisans veya lisansüstü öğretim programına devam etmeye
hak kazanır.
(11) Hazırlık sınıfının ikinci
yarıyılı sonunda yapılan yabancı dil sınavında başarılı olamayan öğrenci, ilave
bir veya iki yarıyıl daha hazırlık sınıfına devam ederek ya da yabancı dil
bilgisini kendi imkanlarıyla geliştirerek yarıyıl veya yıl sonunda yapılan
yabancı dil sınavında başarılı olduğu veya Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul
edilen merkezi yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul edilen uluslararası
yabancı dil sınavlarında üniversite senatosunun belirlediği düzeyde puana sahip
olduğunu belgelediği takdirde, girmeye hak kazandığı yabancı dille verilen
önlisans, lisans veya lisansüstü öğretim programına devam edebilir.
(12) Öğretim dili Türkçe olmakla
birlikte, programında meslekî yabancı dil derslerine yer verilenler de dâhil
olmak üzere önlisans, lisans veya lisansüstü programlara devam eden öğrenciler,
isteğe bağlı hazırlık sınıfında, ikinci yarıyıl sonunda yapılan yabancı dil
sınavında başarılı olamasalar bile, önlisans, lisans veya lisansüstü
programlara devam edebilirler. Ancak bu öğrencilerden 7 nci maddenin birinci
fıkrası kapsamındaki sınavlardan başarılı olamayanlar 2547 sayılı Kanunun 5
inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi gereğince verilmesi zorunlu olan
yabancı dil derslerine devam ederler. Öğretim dili Türkçe olan programlarda
meslekî yabancı dil dersleri önlisans, lisans ve lisansüstü eğitimleri sırasında
öğrencilerin yabancı dil düzeyi dikkate alınarak verilir.
(13) 2547 sayılı Kanunun 5 inci
maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi gereğince görmekle yükümlü olduğu
yabancı dil dersinde, öğrenciye Türkiye’de görmüş bulunduğu orta öğretimde
öğretilenin dışında başka bir yabancı dil, ancak isteğine bağlı olarak
öğretilebilir.
(14) Derslerin sadece belirli bir
yabancı dille verildiği programlarda, sınavların bu yabancı dille yapılması,
ödev ve tezlerin bu yabancı dille yazılması zorunludur.
(15) Kısmen yabancı dilde eğitim
veya yabancı dilde eğitim veren önlisans, lisans ve lisansüstü programına kayıt
yaptıran ve yabancı dil hazırlık sınıfına devam etmesine rağmen hazırlık
sınıfını iki yıl içinde başarı ile tamamlayamayan öğrencilerin programdan
ilişiği kesilir. Hazırlık sınıfında başarısız olarak programdan ilişiği kesilen
önlisans ve lisans öğrencileri kendi yükseköğretim kurumlarında öğretim dili
Türkçe olan eşdeğer bir programa kayıt yaptırabilirler. Ancak bu öğrenciler
talep etmeleri durumunda Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı
tarafından bir defaya mahsus olmak üzere kayıt yaptırdığı yıl itibarıyla,
öğrencinin üniversiteye giriş puanının, yerleştirileceği programa kayıt
yaptırmak için aranan taban puanından düşük olmaması şartıyla öğretim dili
Türkçe olan programlardan birine merkezî olarak yerleştirilebilirler.
(16) Bu Yönetmelik hükümleri,
yabancı dille yapılan önlisans, lisans veya lisansüstü öğretim programına yatay
veya dikey geçişle kayıt yaptıran öğrenciler hakkında da uygulanır.
Yabancı dille yapılan
öğretimin denetlenmesi
MADDE 9 – (1) Yabancı
dille yapılan öğretimin kalitesi Yükseköğretim Kurulu tarafından denetlenir.
Yapılan bu denetim sonucuna göre Yükseköğretim Kurulunun kararı ile önlisans,
lisans veya lisansüstü programın yabancı dille okutulması izni geri alınabilir.
(2) Bir önlisans, lisans veya
lisansüstü programın yabancı dille okutulmasına dair iznin geri alınması
halinde, daha önce bu programa kayıt yaptırmış olan öğrenciler, bu programı
Türkçe olarak görmeye devam edebilecekleri gibi talepleri üzerine Ölçme, Seçme
ve Yerleştirme Merkezi tarafından başka bir üniversitede öğretim dili aynı olan
eşdeğer bir programa, eşdeğer programın bulunmaması halinde yakın programlardan
birine yerleştirilir. Ancak bunun için kayıt yaptırdığı yıl itibarıyla
öğrencinin üniversiteye giriş puanının, yerleştirileceği programa kayıt
yaptırmak için aranan taban puandan düşük olmaması gerekir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan
yönetmelik
MADDE 10 – (1) 4/12/2008
tarihli ve 27074 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yükseköğretim Kurumlarında
Yabancı Dil Öğretimi ve Yabancı Dille Öğretim Yapılmasında Uyulacak Esaslara
İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçiş hükmü
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin yayımından önce;
a) Türkiye’deki bir üniversitede
derslerin sadece yabancı bir dilde verildiği lisans, yüksek lisans veya doktora
programında öğrenimini tamamlamış olması nedeniyle bu Yönetmeliğin yürürlük
tarihinden önce yükseköğretim kurumlarında bu yabancı dilde ders veren öğretim
elemanları, sadece halen kadrosunun bulunduğu yükseköğretim kurumunda yabancı
dilde ders vermeye devam edebilir.
b) Yükseköğretim kurumlarında
merkezi yabancı dil sınavında ilgili dilde 80 ve üzerinde puana sahip olması
nedeniyle yabancı dilde ders veren öğretim elemanları, kadrosunun bulunduğu
yükseköğretim kurumundan başka bir yükseköğretim kurumuna geçmesi halinde
yabancı dilde ders vermeye devam edebilir.
c) Yükseköğretim kurumları
yabancı dilde eğitim veren programlarındaki öğretim elemanı kadrosunu, 8 inci
maddede yer alan asgari şartlara uygun olarak 2017-2018 eğitim öğretim dönemi
başına kadar sağlaması gerekmektedir. Bu şartların sağlanamaması halinde,
yükseköğretim kurumlarının yetkili kurullarının teklifi üzerine programların öğretim
dilinin Türkçe’ye çevrilmesine Yükseköğretim Kurulu karar verir.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu
Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu
Yönetmelik hükümlerini Yükseköğretim Kurulu Başkanı yürütür.