YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1
– (1) Bu Yönetmeliğin amacı, yapı işlerinde alınacak asgari iş sağlığı ve
güvenliği şartlarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş
Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm yapı işlerinin yapıldığı
işyerlerinde uygulanır.
(2) Bu
Yönetmelik hükümleri, 19/9/2013 tarihli ve 28770
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maden İşyerlerinde
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamına giren işyerlerinde uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3
– (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine dayanılarak,
(2) Avrupa
Birliğinin 24/6/1992 tarihli ve 92/57/EEC sayılı
Konsey Direktifine paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4
– (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alt işveren: Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet
üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve
işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu
iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece bu işyerinde aldığı
işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve
kuruluşları,
b) Bakanlık:
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
c) İşveren:
Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum
ve kuruluşları,
ç) Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanununu,
d) Kendi nam ve
hesabına çalışan: Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve
hizmet üretimi yapan ve projenin tamamlanmasında profesyonel katkı sağlayan
kişiyi,
e) Proje: Yapı
işlerinin tasarımından tamamlanmasına kadar yürütülen bütün işleri,
f) Proje
sorumlusu: İşveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin
hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek
veya tüzel kişiyi,
g) Sağlık ve
güvenlik koordinatörü: Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya
proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve bu Yönetmeliğin 10 uncu ve 11
inci maddelerinde belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek
veya tüzel kişileri,
ğ) Sağlık ve güvenlik planı: Muhtemel risklerin değerlendirilip
yapı işi süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak tedbirlerin,
organizasyon yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne
zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, aynı yapı
sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve
hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve
güvenliğe dair hususların koordinasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının
tamamından sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması
sağlanan planı,
h) Yapı alanı:
Yapı işlerinin yürütüldüğü alanı,
ı) Yapı işleri:
İnşaat ve çeşitli mühendislik işlerinin yürütüldüğü, yerüstü veya yeraltında,
su üstü veya su altında yapılan, Ek–1’de yer alan işler ile benzeri diğer
işleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin ve Diğer Kişilerin Yükümlülükleri ve
Sorumlulukları
İşverenlerin
yükümlülükleri
MADDE 5
– (1) İşveren, yapı işlerinde, Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen
yükümlülüklerinin yanında özellikle aşağıdaki hususları sağlar;
a) Yapı
alanının düzenli tutulmasını ve yeterli temizlikte olmasını,
b) Yapı
alanındaki çalışma yerlerinin seçiminde; buralara ulaşımın nasıl sağlanacağının
ve ekipman, hareket ve geçişler için alan veya
yolların belirlenmesini,
c) Malzemenin
kullanım ve taşıma şartlarının düzenlenmesini,
ç) Tesis ve ekipmanın kullanılmaya başlamadan önce ve periyodik olarak
teknik bakım ve kontrollerinin yapılmasını,
d) Çeşitli
malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun depolama
alanları ayrılmasını ve bu alanların sınırlarının belirlenmesini,
e) Tehlikeli
malzemelerin kullanımı ile uzaklaştırılma koşullarının düzenlenmesini,
f) Atık ve
artıkların depolanmasını, atılmasını veya uzaklaştırılmasını,
g) Çeşitli
işler veya işin aşamaları için öngörülen sürelerin yapı alanındaki işin
durumuna göre yeniden belirlenmesini,
ğ) Alt
işverenler ve kendi nam ve hesabına çalışanlar arasında işbirliğini,
h)Yapı
alanındaki veya yakınındaki endüstriyel faaliyetler ile etkileşimin dikkate
alınmasını,
ı) 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında
Yönetmeliğe ve uyumlaştırılmış ulusal standartlara uygun kişisel koruyucu
donanımların bulundurulmasını ve çalışanlar tarafından kullanılmasını.
(2) Yapı
alanında uygun sağlık ve güvenlik şartlarının devamının sağlanması için,
işveren ve alt işverenler;
a) Özellikle
birinci fıkranın uygulanmasında Ek-4’te belirtilen asgari şartları dikkate
alarak uygun tedbirleri alırlar.
b) Sağlık ve
güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit
ve talimatlarını dikkate alırlar.
(3) İnşaatta
yapılan çalışmalara bizzat katılmaları halinde işveren ve alt işverenler, yapı
alanındaki uygun sağlık ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi için, sağlık ve
güvenlik koordinatörlerinin sağlık ve güvenlikle ilgili konularda görüş ve
önerilerini dikkate alır. İşveren ve alt işverenler;
a) Kanunun 19
uncu maddesine,
b) 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin
eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c) Kişisel
Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci
maddesi, 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a),
(b), (c), (ç) ve (ğ) bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun olarak hareket etmek zorundadır.
Proje
sorumlusu ve işverenlerin sorumlulukları
MADDE 6
– (1) İşveren, bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri bizzat yerine
getirebileceği gibi, kendi adına hareket etmek üzere, gerekli fenni yeterliliğe
sahip olan bir veya daha fazla proje sorumlusu tayin edebilir.
(2) İş sağlığı
ve güvenliği konularında, bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü
görevlendirilmesi proje sorumlusunun veya işverenin sorumluluklarını ortadan
kaldırmaz.
(3) Bu
Yönetmeliğe göre sağlık ve güvenlik koordinatörleri atanmış olması ve sağlık ve
güvenlik koordinatörlerinin kendi görevlerini yapmaları, alt işverenlerin
sorumluluğunu etkilemez.
Diğer
kişilerin yükümlülükleri
MADDE 7
– (1) Yapı alanındaki uygun sağlık ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi için
kendi nam ve hesabına çalışanlar, sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı
ve talimatlarını dikkate alır. Kendi nam ve hesabına çalışanlar;
a) Kanunun 19
uncu maddesi ve 23 üncü maddesinin birinci fıkrası ile bu Yönetmeliğin 5 inci
maddesinin birinci fıkrası ve Ek-4’e,
b) İş
Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin eklerinde belirtilen
ilgili hükümlere,
c) Kişisel
Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci
maddesi, 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a), (ç)
ve (ğ) bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun olarak hareket etmek zorundadır.
(2) Birinci
fıkra kapsamında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesinin izlenmesinden
ve denetlenmesinden işveren sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Hükümler
Sağlık ve
güvenlik koordinatörlerinin görevlendirilmesi, sağlık ve güvenlik planı ve
bildirim
MADDE 8
– (1) Aynı yapı alanında birden fazla işveren veya alt işverenin bulunması
durumunda, işveren veya proje sorumlusu, sağlık ve güvenlik konularında bir
veya daha fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirir.
(2) İşveren
veya proje sorumlusu, yapı işine başlamadan önce projenin hazırlık aşamasında,
sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar.
(3) Yapı işinde
dördüncü fıkrada belirtilen bildirim gerektiren işler haricinde ve Ek-2’deki
listede belirtilen riskleri içeren çalışmaların bulunmaması halinde sağlık ve
güvenlik koordinatörü görevlendirilmeyebilir.
(4) İşveren
veya proje sorumlusu;
1) Yapı işinin
30 işgününden fazla süreceği ve devamlı olarak 20’den fazla çalışan istihdam
edileceği,
2) İşin
büyüklüğü 500 yevmiyeden fazla çalışma gerektireceği,
durumlarda yapı işine başlamadan önce Ek-3’te belirtilen
bilgileri içeren bildirimi, Bakanlığın ilgili çalışma ve iş kurumu il
müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
(5) Bu
bildirimde belirtilen bilgilerin yer aldığı levha, açıkça görünecek şekilde
yapı alanının uygun bir yerine konulur. Gerektiğinde bu bilgiler güncellenir.
Proje
hazırlık aşamasında genel prensipler
MADDE 9
– (1) İşveren veya proje sorumlusu, projenin tasarımının yapılması ve
hazırlanmasının çeşitli aşamalarında, özellikle de aşağıda belirtilen
durumlarda,
Kanunun 5 inci
maddesinde belirtilen risklerden korunma ilkelerini göz önünde bulundurur:
a) Yapı işinin,
aynı anda veya birbiri ardına gerçekleşen farklı unsur ve aşamalarını planlamak
amacıyla mimari, teknik ve organizasyonel konulara
ilişkin karar alırken,
b) İşin ya da
iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate alınarak gereken süreyi hesaplarken.
(2) Birinci
fıkranın (b) bendine göre süre hesaplanırken, gerekli hallerde sağlık ve
güvenlik planları ile sağlık ve güvenlik dosyaları da dikkate alınır.
Sağlık ve
güvenlik koordinatörlerinin proje hazırlık aşamasındaki görevleri
MADDE 10
– (1) Sağlık ve güvenlik koordinatörleri proje hazırlık aşamasında;
a) Bu Yönetmeliğin
9 uncu maddesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesini koordine eder.
b) Sağlık ve
güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar. Yapı alanında Ek-2’de
belirtilen işler yapılıyorsa, bu işlerle ilgili özel tedbirlerin planda yer
almasını sağlar.
c) Proje
süresince, birbirini takip eden veya daha sonra yapılacak işler sırasında
dikkate alınmak üzere sağlık ve güvenlik bilgilerini içeren sağlık ve güvenlik
dosyası hazırlar. Aynı dosyanın proje tamamlandıktan sonra temizlik, bakım,
tadilat, yenileme, yıkım işleri gibi her türlü yapı işinin güvenli bir şekilde
yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri de içermesi sağlanır.
Sağlık ve
güvenlik koordinatörlerinin proje uygulama aşamasındaki görevleri
MADDE 11
– (1) Sağlık ve güvenlik koordinatörleri, proje uygulama aşamasında;
a) Aşağıdaki
durumlarda Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen risklerden korunma ilkelerinin
uygulanmasını koordine eder;
1) Aynı anda
veya birbiri ardına yapılacak iş ve iş aşamalarının belirlendiği iş
programlarının oluşturulması için teknik ve organizasyona yönelik kararların
alınmasında,
2) İşin ya da
iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate alınarak yapılacak süre hesabında.
b) İşverenlerin
gerekli tedbirleri uygulamasını ve gerektiğinde çalışanların ve kendi nam ve
hesabına çalışanların korunmasını, 5 inci maddenin birinci fıkrasında
belirtilen prensiplerin istikrarlı bir şekilde uygulanmasını, 10 uncu maddenin
birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sağlık ve güvenlik planının
yapılmasının gerektiği durumlarda bu planın uygulanmasını koordine eder.
c) Yapılan
işteki ilerlemeleri ve meydana gelen değişiklikleri dikkate alarak 10 uncu
maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki sağlık ve güvenlik planında ve aynı
fıkranın (c) bendine göre hazırlanan sağlık ve güvenlik dosyasında gerekli
düzenlemeleri yapar veya yapılmasını sağlar.
ç) Aynı yapı alanında, işe sonradan katılanlarda dâhil olmak üzere,
işveren veya alt işverenler arasında organizasyonu sağlar, iş kazaları ve meslek
hastalıklarından çalışanları korumak üzere işverenlerce yapılan çalışmaları
koordine eder, Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
işverenler arası bilgi alış verişinin sağlanmasına katkıda bulunur ve gerekli
hallerde kendi nam ve hesabına çalışan kişilerin de bu çalışmalarda yer
almasını sağlar.
d) Yapı
işlerinde güvenli bir şekilde çalışılmasını sağlamak üzere yapılması gerekli
kontrolleri koordine eder.
e) İzin verilen
kişiler dışındakilerin yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli
düzenlemeleri yapar.
Çalışanların
bilgilendirilmesi
MADDE 12
– (1) Yapı işlerinde;
a) Kanunun 16 ncı maddesinde belirtilen hususlarla birlikte çalışanlar
veya çalışan temsilcileri, yapı alanında sağlık ve güvenlik ile ilgili alınan
tedbirler hakkında bilgilendirilir.
b) Verilen
bilgilerin kolay ve anlaşılır olması sağlanır.
(2) İş ekipmanlarının kullanım talimatı çalışanlar tarafından
rahatlıkla okunabilecek bir yere asılır.
Çalışanların
görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 13
– (1) Yapı alanının büyüklüğü ve riskin derecesi göz önünde bulundurularak,
işyerinde yapılan çalışmalarda çalışanlar ve temsilcilerinin arasındaki
koordinasyon sağlanarak, Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen hususlar
doğrultusunda, bu Yönetmeliğin 5 inci ve 11 inci maddelerine göre, çalışanların
veya çalışan temsilcilerinin görüşleri alınıp katılımları sağlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Kullanılan
makine, araç, ekipman, malzeme ve çalışma yöntemleri
MADDE 14 –
(1) İşveren, yapı işlerinin yapıldığı işyerlerinde kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme ve çalışma yöntemlerinin ilgili teknik
mevzuata ve iş sağlığı ve güvenliği yönünden kabul görmüş, uyumlaştırılmış
ulusal veya uluslararası standartlara uygun olmasını sağlar.
(2) İşveren,
mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, uygun yerlere
yerleştirilmesi, hizmete alınması, işletilmesi ve bakımında, çalışanların
sağlık ve güvenliği için, bu Yönetmelik hükümleri ile 3/3/2009
tarihli ve 27158 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Makina Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT) ile İş Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerini dikkate alır.
Yürürlükten
kaldırılan yönetmelik
MADDE 15 –
(1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik
Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Sağlık ve
güvenlik planlarının geçerliliği
GEÇİCİ MADDE
1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce hazırlanan sağlık ve
güvenlik planları 1/6/2014 tarihine kadar bu
Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilir.
Yürürlük
MADDE 16
– (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17
– (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
Sayfa
EK – 1
YAPI İŞLERİ LİSTESİ
1– Kazı,
yarma ve doldurma işleri
2– Hafriyat
3– İnşa
a) Bina
b) Set, baraj
c) Yol,
demiryolu, havai hat
ç) Tünel
d) Metro
e) Köprü
f) Çelik yapı
g) İskele,
liman, dalga kıran, gemi
ğ)
Kanalizasyon, lağım
h) Kuyu
ı) Kanal
i) Duvar
j) Sıva,
badana, boya işleri
k) Elektrik
tesisatı
l) Sıhhi
tesisat
m) Kalorifer
tesisatı
n) Dülgerlik
o) Marangozluk
4– Prefabrike
elemanların inşası ve sökümü
5– Montaj
işleri
6– Değiştirme
ve donatma
7– Tadilatlar
8– Yenileme
9– Tamir
10– Söküm
11– Yıkım
12– Restorasyon
13– Bakım,
boyama ve temizleme
14– Drenaj
15– Bu
ekte belirtilen işlerde kullanılan sabit ve hareketli makine ve tesisleri
kullanma.
Sayfa
EK– 2
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ İÇEREN ÇALIŞMALARIN
LİSTESİ
1–
Özellikle, yapılan işin ve işlemlerin niteliği veya işyeri alanının çevresel
özelliklerinden dolayı, çalışanların toprak altında kalma, bataklıkta batma
veya yüksekten düşme gibi risklerin fazla olduğu işler.
2–
Çalışanın işin yürütümü dolayısıyla maruz kaldığı özel tehlikelere yönelik
sağlık gözetimi gerektiren veya kimyasal ve biyolojik özelliklerinden dolayı
çalışanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturan maddelerle yapılan
işler.
3– 24/3/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği uyarınca, denetimli ve gözetimli
alanların belirlenmesini gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan işler.
4–
Yüksek gerilim hatları yakınındaki işler.
5–
Boğulma riski bulunan işler.
6– Kuyu,
yer altı kazıları ve tünel işleri.
7– Hava
beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı işler.
8–
Basınçlı hava sağlanarak keson içinde yapılan işler.
9–
Patlayıcı madde kullanımını gerektiren işler.
10–
Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreşim, basınç farkı, toz
oluşması gibi risklerin fazla olduğu işler.
11– Ağır
prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.
Sayfa
EK – 3
YAPI İŞİNE İLİŞKİN BİLDİRİM
1–
Bildirim tarihi,
2– İnşaatın
açık adresi (mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe ve il
adları),
3–
İşverenin ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe
ve il adları),
4– Proje
tipi (*),
5–
Görevlendirilmesi halinde proje sorumlusunun adı ve adresi,
6– Proje
hazırlık safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya
koordinatörlerinin adı ve adresi,
7– Proje
uygulama safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya
koordinatörlerinin adı ve adresi,
8– İşin
planlanan başlama tarihi,
9–
Planlanan çalışma süresi (inşaatın muhtemel bitiş tarihi),
10– Yapı
alanında çalışacağı tahmin edilen azami çalışan sayısı,
11– Yapı
alanında bulunması muhtemel yüklenicilerin(**) sayısı,
12– Belirlenmiş
olan yükleniciler(**) hakkında bilgi.
(*)Yapılan
inşaatın yapı çeşidi yazılacaktır. (köprü, bina, yol gibi)
(**)Alt işverenler,
kendi nam ve hesabına çalışanlar ile mal veya hizmet tedarik edenler
belirtilmelidir.
Sayfa
EK – 4
YAPI ALANLARI İÇİN ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI
Bu ekte yer
alan yükümlülükler, yapı alanının özelliğinin, yapılan iş ile tehlikelerinin ve
çalışma şartlarının gerektirdiği durumlarda uygulanır.
A) Yapı alanındaki çalışma yerleri için
genel asgari şartlar
Yüksekte çalışma
1– Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu
yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte
çalışma olarak kabul edilir.
2– Yüksekte yapılan çalışmalarda
aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yüksekte
yapılması zorunlu olmayan montaj ve benzeri çalışmaların mümkün olduğunca
öncelikle yerde yapılması sağlanır.
b) Yapılacak
çalışmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken
yüksekten düşme ile ilgili hususlara acil durum planında yer verildiğinden emin
olunması sağlanır.
c)
Çalışanların, çalışma yerlerine güvenli bir şekilde ulaşmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanır.
ç) Çalışma yerlerinde
çalışanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düşmeyi önleyici
platformlar, bariyerler, kapaklar, çalışma iskeleleri, güvenlik ağları veya
hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
d) Toplu koruma
tedbirlerinin düşme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının
mümkün olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak
kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı
noktaları veya yaşam hatları oluşturularak tam vücut kemer sistemleri veya
benzeri güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanır. Çalışanlara bu
sistemlerle beraber yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları,
kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı
tertibatları; gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları,
enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı
sağlayan halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
e) Yapı işleri
sırasında ve yapı işleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte
yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere oluşturulacak yatay ve dikey yaşam
hatları için gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal düzenlemeler, projenin
hazırlık aşamasında belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik
dosyasında yer alır.
f) Yüksekte
güvenli çalışma donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının
yapılması sağlanır. Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.
g) Bu alanlarda
çalışanlara yüksekte çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda
bilgilendirme yapılarak gerekli eğitim verilir.
ğ) Yüksekte
yapılan çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim
ve kontrolü altında gerçekleştirilir.
3– Kullanılan güvenlik ağları; malzeme özellikleri, yapılan
statik ve dinamik dayanım deneyleri ile bağlantı ve kurulum şartları bakımından
TS EN 1263-1 ve TS EN 1263-2 standartlarına ve ilgili diğer ulusal
standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili
uluslararası standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan işe uygun tipte
güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma
kılavuzu işyerinde bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım
kılavuzuna uygun şekilde kurulur.
4– Betonarme platformların döşeme kenarlarında, asansör,
merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi döşemelerde süreksizlik
meydana getiren boşluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında
süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri boşluklarda çalışanların veya
malzemelerin düşmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır, korkuluk
sistemlerinin kullanılması halinde korkulukların bu Yönetmeliğin Ek-4 (A)
Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde
tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
5– Herhangi
bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının geçici
olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda, bu alanlarda gerekli güvenlik
tedbirleri alınır ve çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımlar verilir.
6–
Korkuluklarda;
a) Platformdan
en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125
kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk,
b) Platforma
bitişik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,
c) Topuk
levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak
şekilde konulan ara korkuluk,
bulunması sağlanır.
Geçitlerde
güvenlik
7–
Çalışma platformları ve geçitler kişileri düşmekten ve düşen cisimlerden
koruyacak şekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve muhafaza edilir.
Düşen
cisimler
8–
Yüksekte yapılan çalışmalarda kullanılan el aletleri ve diğer malzemelerin
düşmelerini engelleyecek tedbirler alınır.
9–
Çalışanlar, düşen cisimlere karşı öncelikle toplu olarak korunur.
10– Yapı
alanında, cisimlerin düşerek tehlike oluşturabileceği bölgelere girişler
önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
11– Yapı
alanında, çalışanlara uygun baş koruyucu donanımlar verilerek kullanımı
sağlanır.
12– Yapı
alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa olsun doğrudan yere atılmaması,
dengeli ve güvenli bir şekilde indirilerek uygun bir yere istif edilmesi
sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaştırılması için moloz kaydırakları gibi
güvenli çalışma yöntemleri tercih edilir.
Enerji
dağıtım tesisleri ve elektrikle çalışma
13–
Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski oluşturmayacak şekilde
tasarlanarak kurulur ve işletilir. Kişilerin, doğrudan veya dolaylı teması
sonucu elektrik çarpması riskine karşı korunması sağlanır.
14–
Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması,
sökülmesi, tamirat ve tadilat işleri sadece ilgili mevzuatın öngördüğü yetkili
elektrikçiler tarafından yapılır.
15–
Elektrikli tesisatın bütün parçalarının, güç gereksinimleri için yeterli
kapasite ve kalitede ve yapı işlerindeki çalışma koşullarına dayanıklı olması
sağlanır.
16– Yapı
alanı içerisindeki ana pano ve tali elektrik panolarında uygun kaçak akım
rölesi kullanılır.
17– Yapı
alanında veya çalışanların erişebileceği yerlerde bulunan elektrik panoları,
tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat, kilitli dolap veya
hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle gerilim altındaki
tesisatın tecritlerinin çıkarılması gerektiğinde uyarı ve koruma amacıyla
gerekli tedbirler alınır.
18– Yapı
alanında elektrik bağlantıları için uygun bağlantı elemanları kullanılır, açık
uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.
19– Yapı
alanında kullanılan sabit ve seyyar iletkenler ile teçhizatların
dış etkenlerden korunması sağlanır, eskimiş veya yıpranmış olanlar kullanılmaz.
20–
Ekipman ve koruyucu cihazların tasarımı, yapımı ve seçiminde, dağıtılan
enerjinin tipi ve gücü, dış şartlar ile çalışma alanının çeşitli bölümlerine
girmeye yetkili kişilerin eğitim ve deneyimleri göz önünde bulundurulur.
21–
Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli aletlerin üzerlerinde
voltajları belirtilir.
22–
Elektrikle çalışan iş ekipmanlarının gövde güvenlik
topraklaması yapılır.
23– Her
türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının işletilmesiyle ilgili olarak,
bu Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.
Düzen,
temizlik, istif ve depolama
24– Yapı
alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır. Sivri uçları veya keskin
kenarları bulunan malzeme ve atıklar düzenli periyotlarla
çalışma alanlarından uzaklaştırılır. Yapı alanından uzaklaştırılması mümkün
olmayan sivri veya keskin kenarları bulunan malzemelerin saplanma riskine karşı
gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması sağlanır.
25– Buz,
kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen çalışma
yerleri ve geçitler temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınır.
26– Yapı
alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenir, kazaya sebep olmayacak
şekilde istif edilmeleri sağlanır.
27– Yapı
alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve
patlayıcı ortam oluşan çalışma alanlarında bakım, onarım işleri dahil her türlü çalışmalarda 30/4/2013 tarihli ve 28633
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çalışanların
Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve
iş ekipmanları ve koruyucu sistemlerin kullanımında 30/12/2006 tarihli ve 26392
4 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili
Yönetmelik (94/9/AT) hükümlerine uygun çalışılır.
Sağlamlık ve dayanıklılık
28–
Beklenmeyen herhangi bir hareketi nedeniyle çalışanların sağlık ve güvenliğini
etkileyebilecek her türlü malzeme, ekipman ile
bunların parçaları güvenli ve uygun bir şekilde sabitlenir.
29– İşin
güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak uygun ekipman
ve çalışma şartları sağlanmadıkça, yeterli dayanıklılıkta olmayan yüzeylerde
çalışılmasına ve bu yerlere girilmesine izin verilmez.
30–
Kurulmakta, sökülmekte, bakımda, tamirde ya da yıkılmakta olan yapılarda
çalışanları yapının dayanıksızlığından ve kırılganlığından kaynaklanan
risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
Acil çıkış
yolları ve kapıları
31– Acil
çıkış yolları ve kapıları ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Acil çıkış
yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı
önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkış
yolları ve kapıları herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalışanların işyerini
derhal ve güvenli bir şekilde terk etmelerine imkan
sağlar.
c) Acil çıkış
yollarının ve kapılarının sayısı ile yerleşimi ve boyutlarının, yapı alanının
ve çalışan barakalarının kullanım şekline ve boyutlarına, içinde bulunan
ekipmana, bulunabilecek azami çalışan sayısına ve 27/11/2007
tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması
sağlanır.
ç) Acil çıkış
yolları ve kapıları, 11/09/2013 tarihli ve 28762
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık ve Güvenlik
İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması
ve kalıcı olması sağlanır.
d) Acil çıkış
yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak
hiçbir engel bulunmaz.
e)
Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi
halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak sistem bulundurulur.
Yangın
algılama ve yangınla mücadele
32– Yapı
alanının özelliklerine, çalışan barakalarının ve diğer tesislerin boyutlarına
ve kullanım şekline, alandaki ekipmana, alanda bulunan
maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine, bulunabilecek azami kişi
sayısına bağlı olarak uygun nitelikte ve yeterli sayıda yangınla mücadele araç
ve gereci ile gerekli yerlerde yangın dedektörleri ve
alarm sistemleri bulundurulur.
33– Yangınla
mücadele araç ve gereçleri, yangın dedektörleri ve
alarm sistemlerinin düzenli bakımlarının ve mevzuata uygun sürelerde periyodik
kontrollerinin yapılması sağlanır.
34–
Otomatik olmayan yangın söndürme ekipmanı görünür ve
kolayca erişilebilir yerlere konulur ve önlerinde engel bulundurulmaz. Yangın
söndürme ekipmanları kolay kullanılabilir nitelikte
olup, Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir. İşaretlerin
uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
35–
Çalışanların harcadıkları fiziksel güç ve çalışma şekli dikkate alınarak
yeterli temiz hava sağlanır. Cebri havalandırma sistemi kullanıldığında,
sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır ve bu sistem çalışanların
sağlığına zarar verebilecek hava akımlarına neden olmayacak şekilde tesis
edilir. Çalışanların sağlığı yönünden gerekli hallerde havalandırma
sistemindeki herhangi bir arızayı bildiren sistem bulundurulur.
Özel riskler
36–
Çalışanların zararlı düzeyde titreşim, gürültü, gaz, buhar veya toz gibi
zararlı dış etkenlere maruz kalmaları önlenir.
37–
Zehirli veya zararlı madde bulunması muhtemel veya oksijen düzeyi yetersiz veya
parlayıcı olabilecek bir ortama girmek zorunda kalan çalışanların, herhangi bir
tehlikeye maruz kalmalarını önlemek üzere kapalı ortam havası kontrol edilir ve
gerekli tedbirler alınır.
38–
Çalışanlar, sınırlı hava hacmine sahip yüksek riskli ortamlarda
çalıştırılmazlar. Zorunlu hallerde, her türlü tedbir alındıktan sonra
çalıştırılabilirler. Bu durumlarda çalışanlar dışarıdan sürekli izlenir ve
gerektiğinde derhal yardım yapılması için bütün tedbirler alınır.
Sıcaklık
39–
Ortam sıcaklığının, çalışma süresince, çalışanların yaptıkları işe ve
harcadıkları fiziksel güce uygun düzeyde olması sağlanır. Yapılan işin niteliği
sebebiyle ortam sıcaklığının değiştirilemeyeceği hallerde çalışanları fazla
sıcak veya soğuktan koruyacak tedbirler alınır.
Çalışma
yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılması
40– Yapı
alanındaki çalışma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılmasında
aşağıdaki hususlara uyulur:
Yapı işlerinin
gündüz yapılması esastır, çalışma yerleri, barakalar ve yollar mümkün olduğu
ölçüde doğal olarak aydınlatılır. Gece çalışılmasının gerekli veya zorunlu
olduğu çalışmalarda veya gün ışığının yetersiz olduğu durumlarda uygun ve
yeterli suni aydınlatma sağlanır, gerekli hallerde darbeye karşı korumalı
taşınabilir aydınlatma araçları kullanılır. Suni ışığın rengi, sinyallerin ve
işaretlerin algılanmasını engellemeyecek şekilde seçilir.
Çalışma
yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar için
kaza riski oluşturmayacak özellikte olur ve uygun şekilde yerleştirilir.
Çalışma
yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemindeki herhangi bir
arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli
aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulundurulur.
Kapılar ve
geçitler
41– Kapı
ve geçitlerde aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Raylı kapılarda,
raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
b) Yukarı doğru
açılan kapılarda, aşağı düşmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
c) Kaçış
yollarında bulunan kapılar ve geçitler uygun şekilde işaretlenir. Bu kapıların
yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olması
sağlanır.
ç) Araçların
geçtiği kapı ve geçitler yayaların geçişi için güvenli değilse, bu mahallerde
yayalar için ayrı geçiş kapısı bulundurulur. Bu kapılar açıkça işaretlenir ve
önlerinde hiçbir engel bulundurulmaz.
d) Mekanik
kapılar ve geçitler, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak şekilde yapılır.
Bu kapılarda, kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir, acil durdurma sistemleri
bulundurulması ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılmıyorsa, el
ile de açılabilir özellikte olması sağlanır.
Trafik
yolları ve tehlikeli alanlar
42–
Merdivenler, sabitlenmiş geçici merdivenler, yükleme yerleri ve rampalar da dahil olmak üzere trafik yolları; kolay ve güvenli geçişi
sağlayacak, bu yerlerin yakınında çalışanlar için tehlike oluşturmayacak
şekilde tasarlanarak yapılır.
43–
Yayaların kullandığı ve yükleme boşaltma için kullanılanlar da dahil, araçlarla malzeme taşımada kullanılan yolların,
potansiyel kullanıcı sayısına ve işyerinde yapılan işin özelliğine uygun
boyutlarda olması sağlanır. Trafik yolları üzerinde taşıma işi yapılması
durumunda, bu yolu kullanan diğer kişiler için yol kenarında yeterli güvenlik
mesafesi bırakılır veya uygun koruyucu tedbirler alınır. Yollar görülebilir
şekilde işaretlenir, düzenli olarak kontrolü yapılarak her zaman bakımlı olması
sağlanır.
44– Araç
trafiği olan yollar ile kapılar, geçitler, yaya geçiş yolları, koridorlar ve
merdivenler arasında yeterli mesafe bulundurulur.
45– Yapı
alanlarındaki girilmesi yasak bölgelere yetkisiz kişilerin girişi uygun araç ve
gereç kullanılarak engellenir. Tehlikeli bölgeler açıkça işaretlenir,
buralara görünür şekilde uyarı levhaları konulur. Bu bölgelere girme izni
verilen çalışanları korumak için gerekli tedbirler alınır.
46–
Trafik yolları güzergahında bulunan havai hatlar ve
benzeri engeller ile alakalı gerekli işaretlemeler ve önlemler alınır.
Yükleme
yerleri ve rampaları
47–
Yükleme yerleri ve rampaların; taşınacak yükün boyutlarına uygun olarak tasarlanması,
çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması ve en az bir çıkış
yerine sahip olması sağlanır.
Çalışma
yerinde hareket serbestliği
48– Çalışılan
yerlerin, gerekli her türlü ekipman ve araçlar dikkate
alınarak, çalışanların işlerini yaparken rahatça hareket edebilecekleri
genişlikte olması sağlanır.
İlk yardım
49–
İşyerinde, 18/6/2013 tarihli ve 28681 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar
Hakkında Yönetmeliğe uygun sayıda, ilkyardım yapabilen eğitilmiş çalışanların
her an hazır bulundurulması sağlanır. İşyerinde kaza geçiren veya aniden
rahatsızlanan çalışanların, tıbbi müdahale yapılan yerlere en kısa zamanda
ulaşmalarını sağlayacak gerekli tedbirler alınır.
50– Yapı
alanının büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre, gerektiğinde
işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası bulunması 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci
madde hükümlerine göre sağlanır.
51–
İlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı
ile teçhiz edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu yerler,
Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.
52–
Çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları
kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon
numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
Soyunma yeri
ve elbise dolabı
53– İş
elbisesi giymek zorunda olan çalışanların, etik olarak veya sağlık
nedenleriyle, uygun olmayan bir yerde soyunmalarına izin verilmez. Bu durumda
çalışanlar için uygun soyunma yerleri sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen
işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer tahsis
edilir.
54-
Soyunma yerlerinin aşağıda belirtilen hususlara sahip olması sağlanır;
a) Kolay
ulaşılabilir yerde olması,
b) Yeterli
kapasitede olması,
c) Yeterli
sayıda oturma yerleri bulunması,
ç) Kadınlar ve erkekler
için ayrı soyunma yerleri olması,
d) Her çalışan
için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte
kilitli dolaplar bulunması,
e) Nemli,
tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş
elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde muhafaza edilmesi için, her
çalışan için yeterli nitelikte iki bölmeli dolap veya iki ayrı elbise dolabı
bulunması.
Duşlar ve
lavabolar
55–
Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde, çalışanların
yıkanmalarının, temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek
çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su imkânı bulunan uygun
yıkanma yerleri ve duşlar tesis edilir. Duşlar, çalışanların rahatça
yıkanabilecekleri genişlikte, dışarıdan içerisi görünmeyecek, uygun
havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen
şartları sağlanacak şekilde yapılır.
56– Duş
tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin ve soyunma odalarının
yakınında, gerektiğinde sıcak suyu da olan, lavabolar bulunur. Lavabolar erkek
ve kadın çalışanlar için ayrı ayrı yapılır.
57–
Duşlar ve lavaboların her zaman çalışanların kullanımına hazır halde olması
sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. Duş veya
lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve
lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay geçiş yolları sağlanır.
Tuvaletler
ve lavabolar
58–
Çalışma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek
çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar
tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma, aydınlatma, termal
konfor ve hijyen şartları sağlanır ve gerekli temizlik
malzemeleri bulundurulur.
Dinlenme ve
barınma yerleri
59–
Özellikle, çalışan sayısının fazla olması, işin niteliği veya çalışma yerinin
uzak olması ve benzeri nedenlerin sağlık ve güvenlik yönünden gerektirmesi
halinde, çalışanlara, kolay ulaşılabilen dinlenme veya barınma yerleri
sağlanır. Bu tür imkânlar yoksa iş aralarında çalışanların dinlenebileceği
uygun yerler sağlanır.
60–
Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık şartları ve dış etkilerden korunma
bakımından yeterli nitelikte, mahfuz bir yere, zemini düzeltilerek kurulur ve
drenaj için gerekli tedbirler alınır.
61–
Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay
tutuşmayan malzemeden inşa edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda
kullanılmaz. Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık
havada yapılan çalışmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla,
sadece yanmaz malzemelerden yapılmış çadırlar kullanılabilir.
62–
Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri,
elektrik tesisatları ile aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri
alınarak yeterli ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak şekilde
tesis edilip, kullanıma alınır. Isıtma sistemlerinde yangın riski oluşturacak
mangal, maltız ve benzeri açık ateş kullanılmaz.
63–
Barınma yerlerinde, çalışanların kullanmaları için yeterli sayıda karyola,
ranza, yatak, battaniye ve benzerleri işveren tarafından sağlanır. Yatak,
battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte edilir.
64–
Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli genişlikte olması sağlanır ve bu
yerlerde çalışanlar için yeterli sayıda masa ve arkalıklı sandalye buldurulur.
Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından
korunmaları için gerekli tedbirler alınır.
65–
Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boş vakit değerlendirme odası,
yeterli duş, tuvalet, lavabo ve temizlik malzemesi bulundurulur. Çalışan sayısı
göz önünde bulundurularak bu yerlerde yatak, dolap, masa ve arkalıklı
sandalyeler bulundurulur ve bunlar, kadın ve erkek çalışanların varlığı dikkate
alınarak yerleştirilir.
Gebe ve
emziren kadınlar
66– Gebe
ve emziren kadınların yatıp uzanarak dinlenebilecekleri uygun koşullar
sağlanır.
Engelli
çalışanlar
67–
Engelli çalışanların çalıştığı işyerlerinde, engel durumları dikkate alınarak
gerekli olan her türlü düzenlemeler yapılır. Bu düzenlemeler engelli
çalışanların özellikle çalışma yerleri ile kullandıkları kapılar, geçiş
yerleri, merdivenler, duşlar, lavabolar ve tuvaletlerde yapılır.
Çeşitli
hükümler
68– Yapı
alanının çevresi ve çalışma alanının etrafı kolayca görülebilecek, fark
edilebilecek ve yetkisiz kişilerin girişine engel olacak şekilde çevrilerek
işaretlenir.
69–
Çalışılan yerlerde ve barakalarda, çalışanlar için yeterli miktarda içme suyu
ve mümkünse başka bir alkolsüz içecek bulundurulur.
70– Çalışanlara
uygun koşullarda, yemeklerini yiyebilecekleri ve gerektiğinde yemeklerini
hazırlayabilecekleri imkânlar sağlanır.
B) Yapı
Alanlarındaki Özel Asgari Şartlar
BÖLÜM – I
Kapalı Mekanlardaki Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve
dayanıklılık
1–
Tesislerin ve müştemilatının kullanım amacına uygun sağlamlık ve dayanıklılıkta
olması sağlanır.
Acil çıkış
kapıları
2– Acil
çıkış kapılarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Acil çıkış
kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı önleyecek
hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkış
kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri
şekilde olması sağlanır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar
kullanılmaz.
c) Acil çıkış
kapıları kilitli veya bağlı bulundurulmaz.
ç) Acil çıkış
kapıları Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.
İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
3– Cebri
havalandırma sistemi veya klima tesisatının, çalışanları rahatsız edecek hava
akımlarına neden olmayacak şekilde yapılması sağlanır. Havayı kirleterek
çalışanların sağlığı yönünden ani tehlike oluşturabilecek herhangi bir artık
veya kirlilik derhal ortamdan uzaklaştırılır.
Sıcaklık
4–
Çalışma odaları, dinlenme yerleri, soyunma yerleri, duş, tuvalet ve lavabolar,
kantinler ve ilk yardım odaları gibi yerlerdeki sıcaklığın, işyerinin özel
kullanım amaçlarına uygun olması sağlanır. İşyerinin pencereleri, çatı aydınlatmaları
ile camlı kısımları, yapılan işin özelliğine ve odaların kullanım şekline göre,
güneş ışığının aşırı etkisini engelleyecek şekilde yapılır.
Doğal ve
suni aydınlatma
5–
İşyerleri, mümkün olduğunca doğal olarak aydınlatılır. Doğal aydınlatmanın
yeterli olmadığı durumlarda çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunması
amacına uygun şekilde yeterli suni aydınlatma yapılır.
Çalışma
yerlerinin taban, duvar ve tavanları
6–
Çalışma yerlerinin tabanlarının sabit, sağlam, kaymaz bir şekilde olması ve bu
yerlerde tehlikeli olabilecek engellerin, çukurların veya eğimlerin bulunmaması
sağlanır.
7–
Çalışma yerlerinin taban, duvar ve tavan yüzeylerinin hijyen
şartlarına uygun olarak, kolay temizlenebilir malzemeden veya gerektiğinde
yenilenebilir özellikte olması sağlanır.
8–
Çalışma yerlerinde ve trafik yollarının yakınında bulunan saydam veya yarı
saydam duvarlar ile özellikle bütün camlı bölmeler; güvenli malzemeden yapılıp,
açık bir şekilde işaretlenir, çarpma ve kırılmaya karşı uygun şekilde korunur.
Pencereler
ve çatı pencereleri
9–
Pencerelerin, çatı pencerelerinin ve havalandırma sistemlerinin, çalışanlar
tarafından kolay ve güvenli bir şekilde açılmasının, kapatılmasının,
ayarlanmasının ve güvenlik altına alınmasının mümkün olması ve açık durumdayken
çalışanlar için herhangi bir tehlike oluşturmayacak nitelikte olması sağlanır.
Pencereler ve çatı pencereleri, bunların temizliğini yapan çalışanlar ve
civarda bulunan kişiler için risk oluşturmayacak şekilde tasarlanır veya
gerekli ekipmanla donatılır.
Kapılar
10– Kapı
ve girişlerde aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kapıların ve
girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları malzemelerin,
kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve çalışanların rahatça
girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.
b) Her iki yöne
açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya kapıların karşı tarafının
görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunur. Saydam kapıların üzeri kolayca
görünür şekilde işaretlenir.
c) Saydam veya yarı
saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike oluşturmayan güvenli
malzemeden yapılır ve çarpma sonucu çalışanların yaralanmalarına neden
olabilecek yüzeyler kırılmalara karşı korunur.
Araç yolları
11–
Kapalı çalışma mekanlarının kullanımı ve içinde bulunan ekipman
göz önüne alınarak çalışanların korunması amacıyla araçların geçiş yolları
açıkça işaretlenir.
Yürüyen
merdivenler ve yürüyen bantlar için özel önlemler
12–
Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlarda aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Güvenli
şekilde çalışır durumda olması sağlanır.
b) Gerekli
güvenlik araçları ile teçhiz edilir.
c) Kolayca
görülebilecek ve ulaşılabilecek acil durdurma sistemleri bulunur.
Oda
boyutları ve hava hacmi
13–
Çalışma yerlerinin taban alanı ve yüksekliği ile hava hacminin çalışanların
sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturmayacak özellikte ve rahat
çalışmalarını sağlayacak yeterli boyutlarda olması sağlanır.
BÖLÜM – II
Açık Mekanlardaki Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve
dayanıklılık
14–
Alçak veya yüksek seviyede olan hareketli veya sabit çalışma yerlerinin,
çalışan sayısı, üzerlerinde bulunabilecek azami ağırlık ve bu ağırlığın
dağılımı ile maruz kalabileceği dış etkiler göz önünde bulundurularak yeterli
sağlamlık ve dayanıklılıkta olması sağlanır. Bu çalışma yerlerinin tamamının
veya bir kısmının, zamansız veya kendiliğinden hareketini önlemek için uygun ve
güvenilir sabitleme metotları kullanılır. Çalışma yerlerinin sağlamlık ve
dayanıklılığı özellikle de çalışma yerinin yükseklik veya derinliğinde değişiklik
olduğunda kontrol edilir.
Enerji
dağıtım tesisleri
15–
Enerji dağıtım tesislerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yapı
işlerine başlamadan önce alanda mevcut olan tesisat belirlenir, kontrol edilir
ve açıkça işaretlenir.
b) Yapı
alanının yakınından enerji nakil hatları geçmesi durumunda, yeterli güvenlik
mesafesi bırakılıp gerekli güvenlik tedbirleri alınarak çalışılır. Güvenlik
mesafesi belirlenirken nakil hattı tellerinin rüzgârda salınımı da hesaba
katılır. Enerji nakil hatlarına yeterli güvenlik mesafesi bırakılamıyorsa
enerji nakil hattının güzergâhı değiştirilerek yapı alanından uzaklaştırılması
için veya hattın akımının kesilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlardan onay ve
izinler alınır.
c) Elektrik
nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalışmalarda, bariyerler veya ikaz
levhalarıyla araçların ve tesislerin elektrik hattından uzak tutulması
sağlanır. Ayrıca araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu durumlarda
uygun tedbirler alınır ve gerekli ikazlar yapılır.
ç) Yapı
alanındaki enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dış etkilere maruz kalan
tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılması sağlanır.
Hava
koşulları
16–
Çalışanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek hava
koşullarından korunması sağlanır, kuvvetli rüzgâr alan işyerlerinde gerekli
güvenlik tedbirleri alınmadan çalışma yapılmaz.
İskeleler
17– Ön
yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan
geçici iş ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN
12810-2,TS EN 12811-1,TS EN 12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili
diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde
ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
18– Asma
iskeleler, cephe platformları, güç kaynağıyla veya elle çalışabilen, sabit veya
hareketli, daimi veya geçici asılı erişim donanımları ve bu donanımı oluşturan
parçaların ilgili ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart
bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
19–
Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve dayanıklılık
hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu
hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli
olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz.
İskelelerde
genel tedbirler
20–
İskelelerin aşağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a)
Kendiliğinden hareket etmeyecek, stabilitesi
bozulmayacak ve çökmeyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş ve kurulmuş
olması,
b) İskele sistemlerinin
güvenli bir şekilde desteklenmesi, yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun
şekilde sabitlenmesi,
c) Doğru
şekilde ve bakımlı bulundurulması,
ç) Korozyona
karşı uygun malzeme kullanılması,
d) İskele
sisteminde çatlak, kırık, yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve
bağlantı elemanlarının kullanılmaması,
e) İskelelerde
görülen kusurların derhal giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
21–
İskele platformları hareket etmeyecek şekilde iskele sistemine sabitlenir.
Platform elemanları ile iskele dikey elemanları arasında ve platform
döşemesinde çalışanların düşmesine sebep olabilecek boşluk bulunmaması
sağlanır.
22–
İskelelerdeki korkuluk sistemlerinin bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma
başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere
uygun olması sağlanır.
23–
İskelelerdeki bütün bağlantı yerleri ile bağlantı elemanlarının yeterli
sağlamlıkta olması sağlanır ve bu bağlantıların kendiliğinden ayrılmaması için
gerekli tedbirler alınır.
24–
İskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere
uyulur.
25–
İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren tarafından görevlendirilen ehil
bir kişi tarafından kontrole tabi tutularak, iskeleler ile ilgili özel
tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu hazırlanır, rapor
sonucunda sadece güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde çalışma yapılır;
a) Kullanılmaya
başlamadan önce,
b) Haftada en
az bir kez,
c) Üzerinde
değişiklik yapıldığında,
ç) Belli bir
süre kullanılmadığında,
d) Sismik
sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve
sağlamlığını etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında.
26–
İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak
iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları
aşan yükler iskelelere yüklenmez.
27–
İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek malzemeler
bırakılmaz.
28–
İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde ve kenarlarında bu
Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı
maddesinde tanımlanan özelliklere uygun korkuluk sistemleri bulunan geçitler
kullanılır.
29– Vinç
veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında, yüklenen malzemenin iskeleye
takılmaması için gerekli tedbirler alınır.
Ön yapımlı
bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve seyyar iskelelerde özel tedbirler:
30– Ön
yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinin kurulumunda, taşıyıcı sisteme
ait düşey ve yatay elemanların eksiksiz olarak kullanılması ve sistemin yeteri
kadar çapraz elemanlarla takviye edilmesi sağlanır.
31– Ön
yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme ait dairesel
kesitli düşey ve yatay elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre
olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma dayanımına
uygun olması sağlanır.
32–
Cephe iskeleleri binaya mümkün olduğunca yakın kurulur, bunun mümkün olmadığı
durumlarda çalışanların bina ile iskele arasından düşmelerini önleyici
tedbirler alınır.
33–
Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği
ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban
plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar kullanılır. Sağlam
olmayan ve uygunsuz malzemeler destek parçaları olarak kullanılmaz, iskelenin
sağlam ve dengeli olması sağlanır.
34–
İskelelerde çalışılan platformlara güvenli ulaşımın sağlanması için merdiven
sistemleri veya benzeri güvenli ulaşım sistemleri kullanılır.
35– Madeni
cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanır.
36–
Seyyar iskeleler, üzerinde çalışan bulunduğu durumlarda hareket ettirilmez.
İskelenin dik ve platformun düz olması sağlanır. İskele ayaklarında iskelenin
kendiliğinden hareket etmesini engelleyecek fren kolu gibi uygun tertibatlar
bulunur.
Asma iskele,
cephe platformu ve asılı erişim donanımları şeklindeki iskele sistemlerinde
özel tedbirler:
37–
İskele taşıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar, hareketi sağlayan mekanik
tesisat ve motor tertibatı, fren sistemleri, çalışma platformu ve diğer
güvenlik teçhizatları her gün işe başlamadan önce kontrol edilir.
38–
İskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçlerin, kullanılmaya
başlanmadan önce, montajını gerçekleştiren yetkili teknik elemanlarca kullanıma
elverişli olduklarına dair belgeler hazırlanarak, bu belgeler işyerinde
bulundurulur.
39–
İskelelerin, çalışma sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı
kalması sağlanır.
40–
İskelelerin taşıyabileceği azami yük miktarı belirtilerek, bu miktardan fazla
yükleme yapılmaz. Asma iskelelerde merdiven kullanılmaz.
41–
İskeleler, çalışma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle
donatılır. Ayrıca iskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat ve ikincil fren
sistemleri bulunur. Halatlı kaldırma tertibatlarında çalışma konumunda güç
kaynağının kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye giren ayrı bir tutma
freni bulunur. İskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat, tutma frenleri ve ikincil
fren sistemi gibi güvenlik tedbirlerinin çalışma esnasında sistemi durdurma
amaçlı kullanılmaması için gerekli tedbirler alınır.
42– Güç
tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı yük algılama sistemleri,
otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma seviyelerinde
devreye girecek halat sonu sınır anahtarları, yapıdan kaynaklanan tehlikeli
durum varsa çarpışmayı önleyici düzenekler, iskele platformunun yatay düzlemde
kalmasını sağlayan eğim algılayıcılar gibi güvenlik sistemleri bulunur.
43–
İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı oluşturulur.
Çalışanlara bağlantı aparatları ve halat tutucularıyla beraber tam vücut kemer
sistemleri verilerek kullanımı sağlanır. Dikey yaşam hatlarının üst uçları
uygun bir yere sağlam ve güvenli bir şekilde sabitlenir.
44–
Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği mekanik teçhizatlardan
kurtulmalarını, hareket sırasında çekme sisteminde halatların kaymasını önleyen
tedbirler alınır.
45–
İskelelerin, iniş ve çıkış yollarında herhangi bir engel bulunmaması için
gerekli tedbirler alınır.
46–
İskele platformunu taşıyan, tutan sistem ve bu sistemin bağlantı ve sabitleme
noktalarının en olumsuz yükleme koşullarında oluşan statik ve dinamik
kuvvetleri karşılayacak nitelikte olması sağlanır.
El merdivenleri:
47–
Yapılan işe ve bulunması halinde ulusal standartlara uygun, basamakları kaymaz
malzemeden yapılmış veya kaymaz malzeme ile kaplanmış, yeterli sağlamlıkta el
merdivenleri kullanılır. Basamakları, kolları veya bağlantı yerleri
kırılmış, çatlamış, yıpranmış, hasar görmüş ekipmanlar
kullanılmaz. El merdivenleri düzenli olarak kontrol edilerek kusurlu
merdivenlerin kullanılmaması sağlanır.
48– El
merdivenlerinin kullanılmasında İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve
Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
Tesis,
makine, ekipman
49–
Mekanik el aletleri, kaldırma araçları, kazı ve malzeme taşıma işlerinde
kullanılan makine ve araçlar da dahil olmak üzere
herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve ekipmanlarda aşağıda belirtilen
hususlara uyulur;
a) Mümkün
olduğu kadar ergonomi prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde ve yeterli
sağlamlıkta tasarlanmış ve imal edilmiş olması,
b) Her zaman
iyi çalışabilir durumda olması,
c) Doğru
şekilde kurulması,
ç) Sadece
tasarlandıkları işler için, uygun eğitim almış kişilerce doğru şekilde
kullanılması.
50– Tüm
iş ekipmanlarının periyodik olarak kontrol, test ve
deneyleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uygun yapılır.
51– Her
türlü iş ekipmanı için üzerinde kurulu olduğu veya
hareket halinde olduğu zeminin sağlamlığı kontrol edilir. Zeminin
sağlamlığından emin olunmadan ve gerekli hallerde dengeleme ve sabitleme
yapılmadan çalışılmaya başlanmaz. Hendek kenarları ve dik eğimli yerlerde zemin
kaymasını ve makinenin kaymasını önleyici tedbirler alınır.
52– İş ekipmanlarında, operatörün görüş alanının kısıtlı olduğu
durumlarda, operatöre rehberlik edecek, konuyla ilgili eğitim almış bir
işaretçi görevlendirilir.
53– Kazı
ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların manevra ve park
yerleri ile hareket alanları belirlenir.
54– Kazı
ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların bütün manevraları
bir gözetici tarafından yönetilir ve bu araçların geri manevraları esnasında
sesli ve ışıklı uyarıların çalışır durumda olması sağlanır.
55– Kazı
ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların kazı çukuruna veya
suya düşmemesi için gerekli koruyucu tedbirler alınır.
56– Kazı
ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlarda sürücünün bulunduğu
kısım, aracın devrilmesi durumunda sürücünün ezilmemesi ve düşen cisimlerden
korunması için uygun şekilde yapılır.
57– Tüm
araçlar, taşıtlar ve iş makinelerinde operatör kabinlerinde sadece operatörün
bulunmasına izin verilir. Ancak kamyon ve benzeri araçların sürücü mahallinde
yardımcı sürücü (muavin) bulunmasına müsaade edilebilir.
58–
Kaldırma araçlarında kaldırılacak yükün çeşidi, boyutu, şekli ve diğer fiziksel
özelliklerine uygun kaldırma aparatları kullanılarak uygun çalışma yöntemi
tercih edilir.
59– Yük
kaldırmada kullanılan ekipmanlar ile ilgili İş
Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde
belirtilen hükümlere uyulur.
60–
Kaldırma ekipmanlarında yük kaldırılması ve ekipmanın
hareketi esnasında devreye girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemleri
bulundurulur.
61–
Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst
güvenlik sınır noktaları veya ekipmanın hareketini sınırlayan alan aşıldığında,
kapasitesinin üzerinde kullanım durumlarında devreye girerek elektrik akımını
otomatik olarak kesen ve tamburun hareketini frenleyen güvenlik tertibatları
bulunması sağlanır.
Kazı işleri,
kuyular, yeraltı işleri, tünel ve kanal işleri
62– Kazı
işine başlanmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kazının
bitişik yapıları etkileyip etkilemeyeceği araştırılır ve etkileme ihtimali
mevcut ise kazı başlamadan önce gerekli tedbirler alınır.
b) Yer altı
kabloları, gaz boruları, su, kanalizasyon ve diğer dağıtım sistemlerinin
yerleri belirlenir ve bunlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri asgariye indirmek
için gerekli tedbirler alınır.
c) Meskûn
mahallerde, yapı alanının çevresi yeterli yükseklik ve sağlamlıkta uygun
malzemeden yapılmış perde ile çevrilerek ikaz ve uyarı için gerekli
düzenlemeler yapılır, bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunur.
ç) Meskûn
mahallerin dışında yapılan kazıların kenarlarına uyarı şeritleri çekilerek ikaz
levhaları asılır.
63– Kazı
işleri, kuyular, yeraltı işleri ile tünel ve kanal çalışmalarında aşağıda
belirtilen hususlara uyulur:
a) Çalışmalar,
işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde yapılır.
b) Çalışma
alanına giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanır.
c) Kazılarda
zemin yapısı, iklim koşulları, kazı alanı yakınlarında meydana gelebilecek
sarsıntılar, çevredeki su kaynakları ve fazla yük kuvvetleri göz önüne alınarak
uygun şev açıları belirlenir ve/veya statik hesabı yapılmış uygun destek ve
setler kullanılır. Kazı yüzeyleri, şevlerin eğimi ve yüksekliği zeminin
yapısına, sağlamlığına ve çalışma yöntemlerine uygun seçilir.
ç) Malzeme veya
cisim düşmesine, su baskını tehlikesine ve insanların düşmesine karşı uygun
tedbirler alınır.
d) Tehlikeli
veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün çalışma
yerlerinde gerekli tedbirler alınır.
e) Yangın,
parlama, patlama, su baskını veya göçük gibi durumlarda çalışanların güvenli
bir yere ulaşmaları sağlanır.
64– Kazı
(yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda
çalışma ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz;
a) Her
vardiyadan önce,
b) Patlatma
yapılıyorsa her patlatmadan sonra,
c) Beklenmedik
parça düşmelerinden sonra,
ç)
Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra,
d) Şiddetli
yağış, don ve kardan sonra.
65–
Çalışma sırasında ortaya çıkan tozların çalışanların sağlığına zarar vermemesi
için gerekli tedbirler alınır. Çalışma alanında zararlı kimyasalların, zehirli
ve boğucu gazların ya da serbest silis tozları gibi tehlikeli maddelerin
bulunduğunun anlaşılması halinde, çalışanlar derhal oradan uzaklaştırılarak
gerekli tedbirler alınır ve güvenli çalışma ortamı sağlanmadan tekrar çalışmaya
başlanmaz.
66–
Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden
yapılmış asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler
kullanılır, geçit korkuluklarının bu Yönetmeliğin Ek-4 (A) Yüksekte Çalışma
başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere
uygun olması sağlanır.
67–
Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte
yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit
gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde çalışma yapılması engellenir.
Ayrıca kanallarda yan duvarların göçmemesi için gerekli tedbirler alınır.
68– Kazı
alanından çıkartılan hafriyat ile kazı kenarı arasında yeterli mesafe
bulundurulur ve hafriyatın kazı alanına akma riski bulunuyorsa uygun bariyerler
kullanılır. Kazı mahallinde bulunan hareketli araçlar ve kazı stabilitesini etkileyebilecek diğer araçlar ile kazı kenarı
arasında gerekli güvenlik mesafesi bırakılır.
69– Kazı
işlerinde yağış sırasında çalışma yapılmaz.
70– Kazı
işlerinde çalışanların çalışma alanına ulaşmaları için uygun ve güvenli
yöntemler kullanılır, destek ve setlerin iniş ve çıkış için kullanılması
engellenir.
71–
Makinelerle yapılan kazı işlerinde, bu makinelerin hareket alanına çalışanların
girmelerine izin verilmez.
72–
Yeraltı çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a)
Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur
ve bütün çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar
kimsenin içeri girmesine izin verilmez.
b) Uygun bir
haberleşme sistemi oluşturulur, buralardaki kaçış yolları görülebilir bir
şekilde işaretlenir.
c) Tüneller ve
galerilerde göçük tehlikesine karşı uygun tedbirler alınır.
73–
Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım meydana getirebileceği yeraltı
işlerinde, yangın ve patlama riskinin bulunabileceği yerlerde, açık alevli
lamba veya cihazlar kullanılmaz, sigara içilmez ve ilgili mevzuata uygun
malzeme ve ekipmanlar kullanılır.
74–
Patlayıcı kullanılarak çalışılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı
işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Patlayıcı
maddeler üretici tarafından belirtilen koşullarda saklanır ve depolanır.
b) Yapılan işin
niteliğine uygun patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı
maddeleri yeterlik belgesine sahip çalışanlardan başkasının almasına ve ateşlemesine
izin verilmez.
c) Patlayıcı
maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece bu
konuda yetkili ve uzman kişiler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için
risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür.
ç) Patlayıcı
maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde
konulamaz. Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada
bulundurulamaz ve taşınamaz.
d) Patlatma
yapılacak alanın etrafında uygun güvenlik tedbirleri alınmadan patlatma
yapılmaz.
Yıkım işleri
75–
Yıkım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yıkımdan
önce yapının içindeki ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları
kesilir ve yıkılacak kısmın etrafında, güvenlik alanı bırakılarak gerekli tedbirler
alınır.
b) Yıkım
işleri, ilgili standartlar ve konuya ilişkin mevzuat hükümlerine uygun şekilde
yürütülür.
c) Çalışmalarda
uygun çalışma yöntemleri ve ekipmanlar kullanılır,
gerekli tedbirler alınır.
ç) Çalışmalar,
işveren tarafından görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında planlanır ve
yürütülür.
d) Yıkım
esnasında toz kalkmaması ve yıkılan kısma ait malzeme ve molozların çalışma
ortamından güvenli bir şekilde uzaklaştırılması için gerekli tedbirler alınır.
Asbestle
Çalışma
76–
Asbest içermesi muhtemel yapıların söküm, yıkım, tamir ve bakım işlerinde
aşağıdaki hususlara uyulur:
a)Çalışmaya
başlamadan önce, asbest içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya
tesis sahibinden de bilgi alınarak gerekli araştırma yapılır.
b) Herhangi bir
yapı veya malzemede asbest bulunduğu şüphesi veya bilgisi varsa çalışanların
asbest tozuna maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden korunması amacıyla
25/1/2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine
uyulur.
Batardolar (koferdamlar)
ve kesonlar
77–
Bütün batardolar ve kesonların
aşağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a) Yeterli dayanıklılıkta,
sağlam ve uygun malzemeden yapılmış, iyi kurulmuş olması,
b) Su, sıvı
beton ve benzeri malzeme baskını halinde çalışanların sığınabileceği şekilde
uygun ekipmanla donatılmış olması.
78– Batardolar
ve kesonların yapımı, kurulması, değiştirilmesi veya
sökümü, işveren tarafından görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında
yapılır ve bu yapılar düzenli aralıklarla kontrol edilir.
Çatı işleri
79–
Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan çalışmalarda; çalışanların, aletlerin,
diğer nesne ve malzemelerin düşmesini veya benzeri diğer riskleri önlemek
amacıyla güvenli kenar koruma sistemleri, çatı merdivenleri, güvenlik ağları,
çalışma platformları, korkuluklu iskeleler, kayarak düşmeyi önleme sistemleri
veya dikey ve yatay yaşam hatları gibi toplu koruyucu tedbirler alınır.
80– Çalışanların çatı üzerinde veya
kenarında veya kırılgan malzemeden yapılmış herhangi bir yüzey üzerinde
çalışmak zorunda olduğu hallerde; sağlam olmayan ve kırılgan maddeden yapılmış
yüzeylerde dalgınlıkla yürümelerini veya düşmelerini önleyecek gerekli tüm
tedbirler alınır.
Beton döküm
işleri
81–
Beton dökümünde aşağıdaki hususlara uyulması sağlanır;
a) Beton
pompasının beton dökülecek yere uygun durumda konumlandırılması,
b) Beton pompasının
destek pabuçlarının zemine uygun şekilde sabitlenmesi,
c) Beton
pompası bom ve hortumların birleşim yerlerinde hava basıncından dolayı
oluşabilecek açmaların önlenebilmesi için gerekli kontroller yapılması,
ç) Pompa
kollarının açılmasında ve toplanmasında çevredeki bina, elektrik iletim hatları
gibi tesislerin oluşturduğu risklerin ortadan kaldırılması,
d) Enerji nakil
hatlarının altlarında pompa çalıştırılmaması veya zorunlu olduğu durumlarda
enerji nakil hatlarıyla temasının olmaması için gerekli tedbirlerin alınması,
e) Beton
pompası bomunun ucundaki bom hortumunun güvenli yöntemlerle idare edilmesi,
f) Beton
yığılmasının tehlike oluşturacağı döşeme betonu dökümü gibi işlerde betonun
uygun şekilde yayılarak dökülmesi,
g) Beton
dökülen kısmın hemen altında çalışma yapılmaması,
ğ) Beton
dökülen ağızda hortumun savrulmaması,
h) Beton
pompası operatörünün betonun döküldüğü yeri görmemesi durumunda uygun
haberleşme imkânı sağlanması,
ı) Beton dökümü
bitinceye kadar kalıpların sürekli kontrol edilmesi,
i) Kalıp
açılması ve patlamasının gerekli tedbirler alınarak önlenmesi.
Betonarme
kalıp işleri
82–
Kalıp işleri işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde ve konu
ile ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca yapılır.
83–
Kalıp panolarının, geçici destek ve payandaların üzerlerine binen yüke ve
gerilime dayanacak şekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve korunması
sağlanır.
84–
Çalışanları, kalıp sisteminin geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından
kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
85–
Betonarme kalıplarının yeterliliği her beton dökümünden önce kontrol edilir.
Özellikle kayar kalıp, tünel kalıp ve masa kalıplardaki bağlantı yerleri,
sabitleme elemanları, tijler, hidrolik hortumları,
taşıma yerleri, pano krikoları, teker sistemleri, fiş krikoları, yayların
aksları ve hareketli parçalar, sapma pimler, ağ
sistemleri ve benzeri kalıp parça ve unsurları düzenli olarak ve her
kullanımdan önce kontrol edilerek deformasyona uğramış ve güvenliği tehlikeye
atabilecek durumda olanların kullanılmasına müsaade edilmez.
86–
Kalıp sökme işi için izlenecek çalışma yöntemi, parçaların hangi sırayla
sökülmesi gerektiği, çalışanların çalışma yerlerine güvenli ulaşımı, sökülen
kalıp malzemelerinin çalışma ortamından güvenli şekilde uzaklaştırılması ve
istifi, kalıp malzemelerinin dengeli olarak yere indirilmesi veya yukarıya
çıkarılması gibi konularda gerekli düzenlemeler yapılır, araç ve gereçler
eksiksiz olarak temin edilir. Söküm sırasında, söküm alanında görevli
çalışanlar hariç kimse bulundurulmaz.
Metal ve
beton karkas ve prefabrik elemanlar, çelik yapı işleri
87–
Metal veya beton karkaslar ve bunların parçalarının, geçici destekler ve
payandaların, prefabrik yapı elemanlarının üzerlerine binen yük ve gerilime dayanacak
şekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve korunması sağlanır.
88–
Çelik yapılarda kullanılacak bütün ana taşıyıcı, tali taşıyıcı ve bağlantı
malzemelerinin dayanıklılığının ve diğer özelliklerinin taşıyacakları yüklere
göre standartlara uygun olması, korozyona uğramış ve deforme olmuş malzemelerin
gerekli tedbirler alınmadıkça bu tür yapılarda kullanılmaması sağlanır.
89–
Metal veya beton karkasların ve bunların parçalarının, geçici destekler ve
payandaların, prefabrik yapı elemanlarının ve çelik yapı elemanlarının
kaldırılması, yüklenmesi, taşınması, montajı ve sökümü, projesine uygun
olarak işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde ve konu ile
ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca gerçekleştirilir.
90–
Montaj yapılacak mahallin etrafı emniyet şeridiyle işaretlenir. Bu alanın
etrafına montaj yapıldığını gösterir levhalar asılır ve görevliler haricinde
montaj sahasına giriş çıkışlar engellenir. Montaj çalışması yapılan mahallin
altında çalışan bulundurulmaz.
91–
Çalışanları, yapının geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından kaynaklanan
risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.